Η Nέκυια του CULTURE Αγγελάκα στη Στέγη

CULTURE «Ονειρεύτηκα μια υποβλητική αφήγηση της Οδύσσειας»  λέει ο Γιάννης Αγγελάκας και ανεβαίνει για πρώτη φορά με το Nέκυια στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης με ένα υβριδικό θέαμα: μια ηχοτροπική κατάσταση.

Στις 21 Δεκεμβρίου, τη μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου, ο Αγγελάκας μας οδηγεί με μια συναυλία – παράσταση στο πιο απόκοσμο και σχεδόν αποκρυφιστικό ομηρικό τοπίο: εκείνο της ραψωδίας λ, όπου περιγράφεται η κάθοδος του Οδυσσέα στον Άδη  Την αφήγηση αναλαμβάνει η Όλια Λαζαρίδου μαζί με τον Γιάννη Αγγελάκα, δύο μουσικούς, τέσσερις γυναικείες φωνές και τον ηχητικό σχεδιασμό του Coti Κ.

«Μια surround κατάβαση στον Άδη, στο θυμικό και στον εαυτό μας». H Nέκυια είναι μια μοναδική εμπειρία θέασης και ακρόασης της πιο υποβλητικής ραψωδίας του ομηρικού έπους, από τον κορυφαίο δημιουργό της ελληνικής ροκ σκηνής, Γιάννη Αγγελάκα και τον ανερχόμενο πανευρωπαϊκά χορογράφο και σταθερό συνεργάτη της Στέγης, Χρήστο Παπαδόπουλο, στη σκηνοθεσία. Αλλά ο θεατής δεν προσκαλείται σε μια παράσταση χορού ή θεάτρου, δεν παρακολουθεί μια συναυλία, αλλά μια ηχοτροπική κατάσταση, μια τελετή.

Το παρασκήνιο της παράστασης, με τα λόγια του Αγγελάκα: «Ξεκίνησα πριν 15 χρόνια να διαβάζω, με παρότρυνση της Όλιας Λαζαρίδου, τα ομηρικά έπη από τις μεταφράσεις του Δημήτρη Μαρωνίτη και μαγεύτηκα συνειδητοποιώντας πόσο πρωτοποριακά, πόσο μπροστά ακόμα κι από την εποχή μας είναι αυτά τα υπεράνθρωπα κείμενα» λέει ο Γ. Αγγελάκας.
 
«Θα μου πείτε, μετά τα 45 μου ανακάλυψα την Αμερική; Τι να κάνω; Η εμπειρία μου από το σχολείο και την “ελληνική” εκπαίδευση με είχαν απομακρύνει, όπως τους περισσότερους από μας, από το χρυσάφι τους (...).  Η Όλια, πάλι, όταν είδε πως γοητεύτηκα απ’ όλα αυτά, μου πρότεινε να κάνουμε μουσική παράσταση τη Νέκυια.
 
Ξεκίνησα πριν καμιά δεκαετία να δοκιμάζω ατμόσφαιρες, μαζί με τα κορίτσια του πολυφωνικού σχήματος Διώνη, που είχαμε συνεργαστεί στο σάουντρακ της Ψυχής Βαθιάς του Παντελή Βούλγαρη. Είχα ήδη φανταστεί τον τρόπο που ήθελα να γίνει και έτσι το εγκατέλειψα, μιας και αυτό που φαντάστηκα ήταν πολύπλευρο, πολυδάπανο και ουσιαστικά ανέφικτο για τα δεδομένα της χώρας μας.
 
Με παρότρυνση, αυτή τη φορά, του Παύλου Παυλίδη, πήγα το φθινόπωρο του ‘22 στα γραφεία της Στέγης να προτείνω το παλιό σχέδιο της Νέκυιας. Εκεί έζησα μια εξωγήινη ή, μάλλον, εξωελληνική εμπειρία, όπου βρέθηκα με τρεις ανοιχτούς, ζεστούς και ευγενικούς ανθρώπους (την Αφροδίτη [Παναγιωτάκου], τον Δημήτρη [Θεοδωρόπουλο] και τη Θεοδώρα [Καπράλου]) να ακούν, να γοητεύονται και να ενεργοποιούνται με την ιδέα μου. Αργότερα, η Αφροδίτη, όταν ψάχναμε να βρούμε τον σκηνοθέτη της Νέκυιας, μου έστειλε το βίντεο του "Larsen C", μιας χορευτικής παράστασης του Χρήστου Παπαδόπουλου που ως τότε δεν είχα ακούσει ούτε είχα δει τίποτα από αυτόν. Όταν τέλειωσε το βίντεο, χωρίς δεύτερη σκέψη και ενθουσιασμένος, απάντησα στην Αφροδίτη: “Αυτός είναι ο άνθρωπός μας!...».
 
Εκείνοι που εμπνεύστηκαν από την ομηρική Νέκυια: Η Νέκυια επηρέασε πολλούς συγγραφείς. Ο Λουκιανός έγραψε τον διάλογο «Μένιππος ή Νεκυομαντεία», όπου περιγράφεται η κατάβαση του ομώνυμου Κυνικού φιλοσόφου στον Κάτω Κόσμο, με σκοπό να ρωτήσει τον μάντη Τειρεσία ποιος είναι ο άριστος βίος τον οποίο θα πρέπει να επιλέγει κάθε συνετός άνθρωπος. Το έκτο βιβλίο της «Αινειάδας» του Βιργιλίου εξιστορεί την κάθοδο του ήρωα των Τρώων στον Άδη με προτροπή της Κυμαίας Σίβυλλας. Σκοπός του Αινεία είναι να συναντήσει τη σκιά του πατέρα του, Αγχίση, για να πληροφορηθεί το μέλλον, όχι μόνο το δικό του αλλά και της ξεριζωμένης γενιάς των Τρώων.Ο «Απόκοπος» του Μπεργαδή, από τα πιο αξιόλογα λογοτεχνικά έργα της Κρητικής Αναγέννησης, φέρεται να γράφτηκε είτε στις αρχές είτε στα τέλη του 15ου αιώνα και περιγράφει μια κάθοδό του «εις Άδου». Ο ήρωας ονειρεύτηκε πως ανέβηκε σ' ένα δέντρο (το δέντρο της ζωής), όπου φώλιαζε μελίσσι, για να δρέψει το μέλι. Έσπασε όμως το δέντρο και ο ποιητής έπεσε στον γκρεμό και στο ανοιχτό στόμα ενός δράκοντα. Έτσι βρέθηκε ζωντανός στον Κάτω Κόσμο.

Το 1944 ο Τάκης Σινόπουλος δημοσιεύει το ποίημα «Ελπήνωρ», μορφή η οποία θα διαπερνά το ποιητικό έργο του τα επόμενα χρόνια, σε μια «πολυάριθμη Νέκυια αφανών», όπως σημειώνει ο Γ. Π. Σαββίδης.

Το 1947 ακολουθεί ο Γιώργος Σεφέρης με το ποίημα «Ο ηδονικός Ελπήνωρ», από τη συλλογή Κίχλη Β΄.

Ο Γιάννης Ρίτσος, τέλος, γράφει έντεκα σύντομα ποιήματα με αφετηρία την Οδύσσεια, που θα τα περιλάβει στη δεύτερη σειρά των Μαρτυριών (1966). Από αυτά, τα τρία πρώτα –«Ευρύλοχος», «Συγγνώμη» και «Μη ήρωας»– αφορούν τον Οδυσσέα και τον Ελπήνορα.

Ο Ιάννης Ξενάκης γράφει το 1981 τη σύνθεση «Νέκυια», για χορωδία, κρουστά και ορχήστρα. Το 2002, το Θέατρο Λύκη Βυθού παρουσιάζει την παράσταση «Νέκυια (Οδύσσειας λ΄) – Όμηρος» στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος.

Την ίδια χρονιά, ο Χρόνης Μπότσογλου παρουσιάζει την έκθεση «Μια προσωπική Νέκυια» στο Μουσείο Μπενάκη της Αθήνας, με 26 έργα που εκφράζουν τη δημιουργική πνοή του εκείνη την περίοδο.

Ο Μιχαήλ Μαρμαρινός σκηνοθετεί το 2015 στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, τη Νέκυια της ομηρικής Οδύσσειας με τον Ιάπωνα Gensho Umewaka να μεταστοιχειώνει την κάθοδο του Οδυσσέα στον Άδη με τον τρόπο του θεάτρου Νο.

Η Αγγλίδα ποιήτρια Alice Oswald επιχειρεί στο «Μνημείο πεσόντων» (2011, το οποίο κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μελάνι, σε μετάφραση Μυρσίνης Γκανά, 2018) μια ανασκαφή της Ιλιάδας και δημιουργεί ένα «προφορικό νεκροταφείο», ένα μεγάλο ποίημα, φόρο τιμής στους νεκρούς και των δύο στρατοπέδων του Τρωικού Πολέμου, υπενθυμίζοντας ότι μία από τις βασικές λειτουργίες του έπους είναι η διατήρηση της μνήμης. 


Nέκυια: Του Γιάννη Αγγελάκα σε σκηνοθεσία Χρήστου Παπαδόπουλου. Κεντρική Σκηνή, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Λεωφόρος Συγγρού 107, Από τις 21 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 28 Ιανουαρίου 2024.

Για αγορές που θα πραγματοποιηθούν μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου ισχύει η τιμή των 10€ για τα άτομα κάτω των 26 ετών στις παραστάσεις κάθε Πέμπτης (ισχύει και για τις παραστάσεις του Ιανουαρίου). Φωτογραφία: Tassos Vrettos, Στέγη


Διαβάστε επίσης:
Το Αρχείο του Καβάφη στην Αθήνα είναι ανοιχτό για όλους
Η Τίλντα Σουίντον στην Αθήνα
Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες

εμφάνιση σχολίων