Οι σκύλοι πρέπει ΚΟΣΜΟΣ να μπορούν να ορίζουν τη ζωή τους

ΚΟΣΜΟΣ Επιλέγω εγώ την τροφή που θα φάει η Αναΐς – δεν την έχω ρωτήσει ποτέ αν προτιμάει αρνί ή κοτόπουλο. Επιλέγω βάση κριτηρίων που είναι σημαντικά για εμένα και βάση πληροφοριών που έχω επιλέξει να εμπιστευτώ. Επιλέγω εγώ την ώρα που θα βγούμε βόλτα και που θα πάμε και η Αναΐς έχει προσαρμόσει τις ανάγκες της στο δικό μου ωράριο. Δεν επέλεξα όμως εγώ που θα κοιμάται: ως φοβικό και πρώην αδέσποτο της έδωσα τη δυνατότητα να κάνει μόνη της επιλογή για να νιώθει ασφάλεια και ευτυχισμένη. Συνήθως επιλέγω εγώ πόση ώρα θα περπατήσουμε αλλά εκείνη επιλέγει το ρυθμό περπατήματος κι εγώ ακολουθώ. Την καταλαβαίνω πότε καταπιέζεται– είναι πασιφανές – αλλά μερικές φορές και όταν πρόκειται για την υγεία της και την ασφάλειά της πατάω πόδι!

Όλα αυτά, η καθημερινή μας συμβίωση, περιλαμβάνουν την έννοια της αυτενέργειας (agency) και η Jessica Pierce τα συνοψίζει σε 3 βασικά σημεία:
–Το μοναδικό, πιο σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα σκυλιά συντροφιάς είναι η έλλειψη επαρκούς δυνατότητας για αυτενέργεια.
–Η δυνατότητα να ελέγχει κάποιος το περιβάλλον στο οποίο ζει είναι βασικό για την ψυχολογική του ακεραιότητα.
–Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βελτιώνουμε το αίσθημα αυτενέργειας του σκύλου μας.

Οι σκύλοι έχουν πολύ λίγο έλεγχο ως προς τη ζωή τους. Οι κοινωνικές επαφές (κοινωνικοποίηση), βασικά στοιχεία καθημερινής επιβίωσης (φαγητό & βόλτες), περιβάλλον στο οποίο ζουν και κινούνται, καθορίζονται από εμάς.

Έλλειψη δυνατότητας στην αυτενέργεια. Αυτενέργεια είναι η δυνατότητα να κάνει κάποιος επιλογές, να έχει έλεγχο στο περιβάλλον που ζει, και πιο σημαντικό, να έχει συναίσθηση ότι το ελέγχει. Οι σκύλοι δεν έχουν τη δυνατότητα αυτενέργειας σε μεγάλο βαθμό. Πολύ σπάνια επιλέγουν το σπίτι τους, και δεν έχουν τη δυνατότητα να φύγουν αν είναι δυστυχισμένοι. Δεν μπορούν να επιλέξουν την οικογένειά τους ούτε τους φίλους τους ούτε έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν την τροφή τους. Δεν έχουν λόγο για το πότε και που μπορούν να κάνουν τις ανάγκες τους ή για το αν ή πότε θα ζευγαρώσουν, ή πως θα μεγαλώσουν τα μικρά τους. Η απώλεια αυτενέργειας συμβαίνει και σε πιο μικρής σημασίας στιγμές, μέσα στην καθημερινότητα, όπως για παράδειγμα το να του βάλουμε κολάρο και οδηγό για να πάμε βόλτα, το να το πλησιάσει ή/και αγγίξει κάποιος άγνωστος, ακόμη και η καταπίεση από μεθόδους εκπαίδευσης για πολύ λογικές και φυσικές συμπεριφορές ενός σκύλου όπως το γαύγισμα ή η διεκδίκηση της προσοχής μας.

Η αίσθηση ελέγχου είναι σημαντικό στοιχείο για την ευζωία. Το να έχει κάποιος την αίσθηση ότι ελέγχει το περιβάλλον του είναι βασικό για την ψυχολογική του ακεραιότητα. Αυτό ισχύει τόσο για τους ανθρώπους όσο και για άλλα ζώα, συμπεριλαμβανομένων των σκύλων. Ο κτηνίατρος Frank McMillan υποστηρίζει1 ότι μεγάλη έρευνα σε ανθρώπους και άλλα ζώα αποκαλύπτει ότι το να έχει κάποιος έλεγχο των συνθηκών ζωής και ιδιαίτερα για γεγονότα ή ερεθίσματα που είναι δυσάρεστα αποτελεί πρόβλεψη για θετικά συναισθήματα και πνευματική υγεία.

Πιο συγκεκριμένα, η συνάντηση με ένα απεχθές ερέθισμα (ένα ερέθισμα που προκαλεί φόβο και αρνητικά συναισθήματα) μπορεί να γίνει ανεκτή όταν το ζώο νιώθει ότι έχει τον έλεγχο – είτε να αποφύγει το ερέθισμα ή να μειώσει την ένταση ή/και τη διάρκειά του. Η έλλειψη της αίσθησης ελέγχου αυξάνει το στρες και το άγχος όταν βρεθεί μπροστά σε αρνητικό ερέθισμα.

Το να ασκείς τον έλεγχο στο περιβάλλον σου είναι πολλαπλώς εποικοδομητικό. Ο McMillan αναφέρει μια σειρά από πειράματα με τρωκτικά τα οποία ακόμη και σε περιβάλλον αιχμαλωσίας προσπαθούν να εξασκήσουν έλεγχο σε κάθε ευκαιρία που τους δίνεται και φαίνονται να λαμβάνουν ικανοποίηση από την άσκηση αυτού του ελέγχου.

Η διαδικασία επιλογών και άσκησης ελέγχου προωθεί την ψυχολογική ευεξία. Αλλά και οι επιλογές αυτές καθ αυτές που κάνουν τα ζώα παίζουν σημαντικό ρόλο. Μπορούν να επιλέξουν κάτι άλλο από αυτό που θα επιλέγαμε εμείς για αυτά, να κάνουν επιλογές πιο κοντά στις προτιμήσεις τους και τις ανάγκες τους. Δεν είναι ικανά τα σκυλιά να κάνουν καλύτερες επιλογές απ’ ότι εμείς? Αυτό συμβαίνει συνέχεια αλλά σε τόσο μικρή κλίμακα που εμείς οι άνθρωποι είτε δεν το καταλαβαίνουμε ή δεν του δίνουμε σημασία. Για παράδειγμα, περπατάμε με το σκυλί μας και ο σκύλος μας μας δείχνει ξεκάθαρα ότι θέλει να αποφύγει έναν άλλο σκύλο που έρχεται προς το μέρος μας. Εμείς αγνοούμε αυτό το μήνυμα και τον τραβάμε, τον πιέζουμε να έρθει σε επαφή με τον άλλο σκύλο. Τα σκυλιά βρίσκονται σε μια δυσάρεστη και άβολη κατάσταση που μπορεί να καταλήξει σε φόβο, στρες ή και τραυματισμό από καυγά….

Ενδυναμώνοντας τα σκυλιά. Η ενδυνάμωση τους κάνει καλό: όχι μόνο μπορούν να κάνουν πιο σωστές επιλογές από ότι εμείς για αυτά, αλλά και η διαδικασία του να επιλέξουν τα κάνει πιο ευτυχισμένα καθώς νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο.

Η έλλειψη ελέγχου μπορεί να είναι δυσάρεστη αλλά και ψυχολογικά επιβλαβής. Ο σκύλος με περισσότερη δυνατότητα στην αυτενέργεια είναι πιο ευτυχισμένος από έναν με λιγότερη ή καθόλου. Και επιπρόσθετα, όταν έχουν τη δυνατότητα να κάνουν επιλογές αυτό είναι ευκαιρία για μάθηση και εξέλιξη.

Η ενδυνάμωση έχει επίσης και έμμεσα θετικά αποτελέσματα καθώς βοηθάει στη μετατόπιση της ηθικής μας (η ηθική μας συνολικά ως πρότυπα ενεργειών που βασίζονται στις ηθικές μας αξίες, τη γνώση, τα πιστεύω μας, τις εμπειρίες μας και τις προσδοκίες μας για το μέλλον). Το γεγονός ότι σεβόμαστε το σκύλο και επιτρέπουμε να κάνει επιλογές είναι ένας τρόπος αναγνώρισης και σεβασμού της αξίας τους ως όντα. Επίσης, είναι και ένα μικρό βήμα προς την κατεύθυνση ανακατανομής στις ασυμμετρίες δυνάμεων στη σχέση ανθρώπου-ζώου.

Ευτυχώς, ακόμη και μέσα στο δομημένο τρόπο ζωής & περιβάλλον που ζούμε με τα ζώα μας έχουμε αρκετές ευκαιρίες να βελτιώσουμε τη δυνατότητά τους στην αυτενέργεια. Το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε σε ποιες περιπτώσεις η δυνατότητα επιλογής και έλεγχος είναι περιορισμένη ή και ανύπαρκτη. Το επόμενο βήμα είναι να δημιουργήσουμε ή να ενστερνιστούμε ευκαιρίες για επιλογή όταν αυτές προκύπτουν – να επιτρέπουμε δηλαδή στα ζώα μας να έχουν τον έλεγχο της επιλογής όταν παρουσιαστεί η ευκαιρία.

Επιτρέποντας την αυτενέργεια. Η αυτενέργεια, ο έλεγχος ή η επιλογή – όποια λέξη και αν χρησιμοποιούμε – είναι στο μυαλό των ευαισθητοποιημένων ιδιοκτητών. Η Jessica Pierce αναφέρει ότι όταν μιλάει με κόσμο που ζει με σκύλους που προσπαθούν να δίνουν στο σκύλο τους καλή και χαρούμενη ζωή, εμπνέεται από τους πολλούς τρόπους που βρίσκουν για να αφήσουν τα σκυλιά τους να εκφράσουν τη γνώμη τους και τις προτιμήσεις τους, τους τρόπους που χρησιμοποιούν για να συνεργαστούν με τα σκυλιά τους για τη λήψη αποφάσεων και τους τρόπους που χρησιμοποιούν για να κάνουν τα σκυλιά τους να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο.

7 βήματα για αυτενέργεια. Πως μπορούμε να δώσουμε τη δυνατότητα αυτενέργειας στο σκύλο μας. Βασική προϋπόθεση είναι να ακούμε πραγματικά τα σκυλιά μας και να προσέχουμε τη γλώσσα σώματος, τις εκφράσεις στο πρόσωπο και τα ηχητικά μηνύματα.

1. Η βόλτα: όταν βγαίνουμε έξω από το σπίτι αφήνουμε το σκύλο μας να επιλέξει την κατεύθυνση που θα πάμε, το ρυθμό περπατήματος, την απόσταση που θα διανύσουμε. Αφήνουμε το σκύλο μας να μυρίσει όπου θέλει και όσο θέλει.

2. Προστατεύουμε το σκύλο μας από άσκοπες κοινωνικές επαφές με άλλους σκύλους ή ανθρώπους. Ο σκύλος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ελέγξει πότε, πόσο κοντά και με ποιον θα συναντηθεί – ειδικά σε περιπτώσεις που η συναναστροφή τους προκαλεί δυσφορία και φόβο. Το να είναι «φιλικό» δεν είναι προαπαιτούμενο για να είναι «καλό» σκυλί.

3. Φροντίστε να παρατηρείτε αν ο σκύλος σας δίνει την έγκρισή του / αν επιτρέπει να τον πλησιάσει ή να τον ακουμπήσει κάποιος ξένος ή ακόμη και εσείς. Σωματική επαφή που δεν την επιθυμεί μπορεί να προκαλέσει χάσιμο του ελέγχου.

4. Δώστε την επιλογή στο σκύλο σας να αποχωρήσει από μάθημα εκπαίδευσης. Τα μαθήματα εκπαίδευσης πρέπει να γίνονται μόνο με πρόσκληση και οι σκύλοι πρέπει να έχουν το δικαίωμα σε άρνηση.

5. Αποδεχτείτε το «όχι» του σκύλου σας ως απάντηση (εκτός από περιπτώσεις που η ασφάλειά του βρίσκεται σε κίνδυνο).

6. Να είστε δεκτικοί σε ερωτήσεις από το σκύλο σας: μπορώ να δοκιμάσω το φαγητό σου; Μπορώ να βγω έξω; Μπορούμε να παίξουμε με το σχοινί μου διελκυστίνδα;
 
7. Στο περιβάλλον του σπιτιού μας αφήνουμε το σκύλο μας να έχει πρόσβαση σε όσο δυνατόν περισσότερο χώρο γίνεται. Η πολύωρη παραμονή σε κλουβί (crate) μειώνει δραματικά την αίσθηση ελέγχου στο περιβάλλον του.


Το άρθρο γράφτηκε από την Jessica Pierce και μεταφράστηκε από το Charlies Remedies. Η J. Pierce είναι αμερικανίδα επιστήμονας της Βιοηθικής και συνεργάτης του τμήματος Επιστημών Υγείας στο Πανεπιστήμιο του Colorado, τμήμα Βιοηθικής και Ανθρωπιστικών Σπουδών. Μελετά τις σχέσεις ανθρώπων και ζώων και τη σύνδεση & συσχέτιση μεταξύ των οικοσυστημάτων και της υγείας.

1 The Mental Health and Well-being Benefits of Personal Control in Animals

 
Διαβάστε επίσης:
Tα πουλιά γνωρίζουν γραμματική και συντακτικό
Η γυναίκα που έζησε με τους γορίλες
Τα πουλιά κελαηδούν για την ελευθερία;

εμφάνιση σχολίων