Ο αργός θάνατος Α' ΠΡΟΣΩΠΟ της Δημοκρατίας και η άνοδος του Φόβου

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Για πάνω από ένα χρόνο ζούμε ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: την αδρανοποίηση της Δημοκρατίας. Την αναστολή της δημόσιας ζωής. Τον περιορισμό της ελευθερίας, της πολιτικής, των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Βλέπουμε μια κοινωνία εξαντλημένη, οικονομικά κατεστραμμένη και βαθύτατα τραυματισμένη. H λήψη επίσης των αποφάσεων παραδόθηκε από τους πολιτικούς σε ανθρώπους που ενώ κανείς δεν ψήφισε απέκτησαν τεράστιες εξουσίες- στους «ειδικούς».

Διαπιστώσαμε ακόμα την ανυπαρξία οποιασδήποτε αντιπολίτευσης και τη βίαιη επίθεση εναντίον κάθε διαφορετικής από την κυβερνητική άποψης και φυσικά την ακινητοποίηση των πολιτών: Μείνετε σπίτι, παρακολουθήστε τις ειδήσεις, μην μιλάτε, μην συναντιέστε, σταματήστε κάθε δραστηριότητα, φοβηθείτε. Αυτές ήταν οι οδηγίες τον τελευταίο χρόνο.

Συνειδητοποίησαμε επίσης ολοκληρωτικά ότι  η επιστήμη έχει γίνει το απόλυτο υποκατάστατο της θρησκείας. «Η ιατρική θρησκεία» γράφει ο Τζιόρτζιο Αγκάμπεν, «σε αντίθεση με τον χριστιανισμό δεν δίνει προοπτικές σωτηρίας και λύτρωσης. Αντιθέτως η επούλωση στην οποία στοχεύει, δεν μπορεί παρά να είναι προσωρινή, αφού ο μοχθηρός Θεός, ο ιός, δεν μπορεί να εξαλειφθεί δια παντός, αλλά μεταλλάσσεται και προσλαμβάνει συνεχώς νέες μορφές, πιθανώς πιο επικίνδυνες… Όλα τα έθνη και όλοι οι λαοί βρισκόμαστε πια διαρκώς σε πολεμο με τον ίδιο μας τον εαυτό, καθώς ο αόρατος και απρόβλεπτος εχθρός με τον οποίο πολεμάμε, βρίσκεται εντός μας».

Έτσι οι «ειδικοί» επιστήμονες ως ιεροφάντες της ιατρικής θρησκείας  ενσαρκώνουν την αυταπάτη της παντοδυναμίας. Αυτοί κατεβάζουν μία φορά τη εβδομάδα τις Δέκα Εντολές που πρέπει να υιοθετήσουμε ως Νόμους. Αυτή η αυταπάτη εκδηλώνεται με άπειρους τρόπους: από το θαυματουργό εμβόλιο έως την πίστη ότι οι κυβερνώντες και οι «ειδικοί» ξέρουν το καλό μας, ή ως ύστατη παρηγοριά: εγώ ο/η πολίτης είμαι αδύναμος/η αλλά η δύναμη υπάρχει σ’ ένα εργαστήριο, στους «σοφούς», στην κυβέρνηση. «Είναι τόσο δύσκολο», λέει ο Κορνήλιος Καστοριάδης «για τον σύγχρονο άνθρωπο να αποδεχτεί ένα ενδεχόμενο επιβλαβή χαρακτήρα της επιστήμης, όσο θα ήταν δύσκολο , ή μάλλον τρελό, για ένα πιστό να παραδεχτεί τη φράση: Ο Θεός είναι κακός».

Κι ενώ σε εποχές κρίσης η δημοκρατία και οι ελευθερίες γίνονται περισσότερο απαραίτητες το μήνυμα που πέρασαν οι κυβερνήσεις είναι ότι η δημοκρατία είναι η πολυτέλεια των καλών εποχών κι εντελώς ακατάλληλη για τις δύσκολες. Σκάσε εσύ και άφησε τα πάντα στους «ειδικούς» που είναι έξυπνοι, ενημερωμένοι και μάγοι.

Οι συνέπειες από τον παραπλισμό της δημοκρατίας θα είναι μακροχρόνιες. Αντί οι πολιτικοί να ενθαρρύνουν τους πολίτες να συμμετέχουν σε μια μαζική προσπάθεια προστασίας των ευάλωτων, να ενισχύσουν το σύστημα Υγείας και να βρουν τρόπους  να μείνει η οικονομία ανοιχτή μάς εξανάγκασαν σε κατ’ οίκον περιορισμό και επέμεναν να μας αντιμετωπίζουν ως ανήλικους εξαρτημένους από τους «μεγάλους». Παθητικοί, συμμορφωμένοι και ανίκανοι: αυτοί έγιναν οι υποδειγματικοί πολίτες. Αντί να διασφαλιστεί η δημοκρατία η κυβέρνηση την ανέστειλε. Όταν περισσότερο από ποτέ, σε μια εποχή που λαμβάνονται αποφάσεις χωρίς προηγούμενο στη νεώτερη ανθρώπινη ιστορία, χρειαζόμαστε την πολιτική ελευθερία για να συζητήσουμε, να διαφωνήσουμε, να προτείνουμε, να επιλέξουμε οι πολιτικοί έβαλαν την πολιτική και το διάλογο στην κατάψυξη.

Έτσι ο φόβος κυριάρχησε. Όχι ο φόβος ως αίσθημα που νιώθουμε όταν κινδυνεύουμε αλλά ο φόβος ως προοπτική, ως πολιτισμικό παράγωγο μέσα από το οποίο βλέπουμε τον κόσμο και ερμηνεύουμε τη ζωή και την καθημερινότητα. Ο φόβος αυτός που καλλιεργήθηκε εμμονικά από τα μίντια αυξάνει την αίσθηση τρωτότητας, κάνει την ασφάλεια υστερική ανάγκη και το ρίσκο απαγορευμένη λέξη ενώ το μέλλον γίνεται σκοτεινό και δυσοίωνο. Αντί η πολιτική ηγεσία να δυναμώσει την ελπίδα και την αντοχή των πολιτών σε αυτή την περίοδο της έκτακτης ανάγκης έδειξε το πιο σκληρό και αυτάρχικό πρόσωπό της. Είδαμε την κυβέρνηση να μην ελέγχει την κρίση αλλά να παλινωδεί, να αλληλοαναιρείται, να παίρνει όλο και πιο παρανοικά μέτρα, να γίνεται όλο και πιο ακατανόητη προκαλώντας στους πολίτες περισσότερο άγχος και ανασφάλεια.

Εάν ανησυχούσαμε σοβαρά και πραγματικά για τον κόσμο μας, θα ασχολιόμαστε με την σοβαρότερη και μακροχρόνια κρίση υγείας στον πλανήτη που είναι ο θάνατος από την ασιτία και τις επιπλοκές της. Κάθε χρόνο, περίπου 9 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από πείνα, σύμφωνα με τη διεθνή Υπηρεσία Αρωγής Mercy Corps. Η πείνα εξακολουθεί να απειλεί τη ζωή ενός παιδιού κάθε 3 δευτερόλεπτα. Κανένας πανικός. Ούτε Αποκάλυψη. Καμία δράση για τους 700 εκατομύρια ανθρώπους, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, που είναι ευάλωτοι στην πείνα.

Το ανησυχητικό είναι ότι πολλοί έχουν ενθουσιαστεί με τον εγκλεισμό, τον έχουν  υιοθετήσει ή κρυφά τα βράδια προσεύχονται να συνεχιστεί για πάντα. Η κατ’ οίκον κράτηση και οι κοινωνικές αποστάσεις ως λάιφ στάιλ. Είναι πολύ «μοντέρνο» να λες ότι ο covid-19 μας έφερε πιο κοντά στο μέλλον αφού μπορούμε να εργαστούμε «καλύτερα» και πιο «έξυπνα» από το σπίτι. Αποτελεί μια μοντέρνα εμπειρία να μην έχεις γραφείο, να μην βγαίνεις από το σπίτι σου, να μην έχεις ανθρώπινες φυσικές επαφές.

Ευτυχώς, δεν είναι όλοι έτοιμοι να αποδεχτούν ότι οι άνθρωποι πρέπει να χάσουν την ανθρωπινότητά τους. Πολλοί λαχταράμε τις αγκαλιές και τις κοινωνικές επαφές. Πολλοί θέλουμε να κυκλοφορούμε ελεύθερα και να έχουμε διαφορετική άποψη. Πολλοί άνθρωποι αγαπάμε τους άλλους ανθρώπους.

Φυσικά όσοι έχουν θάρρος εξακολουθούν να αισθάνονται φόβο. Αλλά δεν τους κατακλύζει, δεν τους πανικοβάλει, δεν μασάνε την επίθεση φόβου από μίντια και εξουσία. Κάποιος με θάρρος μπορεί να βασιστεί στη δική του λογική και να χρησιμοποιήσει τη δική του κρίση όταν έρχεται αντιμέτωπος με μια απειλή. Η φιλόσοφος Χάνα Άρεντ αναφέρει κάπου μια φράση του Γουίνστον Τσώρτσιλ για το θάρρος που λέει ότι αποτελεί «την πρώτη από τις ανθρώπινες ιδιότητες, γιατί είναι η ποιότητα που εγγυάται όλες τις άλλες».

Η οικογενειακή ανατροφή και η εκπαίδευση παράγουν υπάκουα παιδιά, υπάκουους φοιτητές, υπάκουους εργάτες, υπάκουους εργαζόμενους, υπάκουους στρατιώτες, υπάκοους πολίτες που ακολουθούν προδιαγραμμένους κανόνες χωρίς να σκέφτονται. Τρομοκρατώντας συνεχώς τα παιδιά φτιάχνεις πολίτες έτοιμους να συμμορφωθούν χωρίς διαμαρτυρία. Παρόλο που η ανθρωπότητα δεν μπορεί να απαλλαγεί από το φόβο ως συναίσθημα μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την απελευθέρωση της κοινωνίας από την κουλτούρα του φόβου. Η ασφάλεια ως υπέρτατη αξία απειλεί την ελευθερία μας. Ο φόβος εμποδίζει την ανθρώπινη ανάπτυξη. Περιορίζει την εξερεύνηση, τον πειραματισμό, τις επιλογές που έχουν ρίσκο. Θέλουμε έναν κόσμο που ο φόβος δεν είναι η κινητήρια δύναμη στη δημόσια ζωή.


Πηγές:
-Giorgio Agamben, Η επιδημία και η πολιτική, Εκδόσεις Παρέγκλισις
-Κορνήλιος Καστοριάδης, Οι ομιλίες στην Ελλάδα, Εκδόσεις Ύψιλον


Διαβάστε επίσης:
Η δυστοπία της νέας Κανονικότητας
O Covid-19 κι εγώ

εμφάνιση σχολίων