Φινλανδία: Ανοίγει τον ΚΟΣΜΟΣ δρόμο για την 6ωρη εργασία;

ΚΟΣΜΟΣ Την ώρα που ο κόσμος έχει κλονιστεί από τον COVID-19, η Φινλανδία προσελκύει και πάλι την προσοχή για αυτό που κάποιοι κρίνουν ως ουτοπική πρόταση: μια ριζική μείωση των ωρών εργασίας. Αλλά αυτή τη φορά, η πρόταση δεν είναι απρόσιτη. Η πρωθυπουργός της χώρας, Sanna Marin, (από το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, SDP) υπήρξε από καιρό υποστηρικτής μιας εξάωρης εργασίας. Στις 24 Αυγούστου, αφού είχε εκλεγεί επίσημα ως πρόεδρος του SDP, πήρε την ευκαιρία να ανακοινώσει στα μέλη του κόμματος ότι η χώρα χρειάζεται «ένα σαφές όραμα και συγκεκριμένα βήματα ως προς τον τρόπο με τον οποίο η Φινλανδία μπορεί να προχωρήσει σε λιγότερες ώρες εργασίας και οι Φινλανδοί εργαζόμενοι να βελτιώσουν τις εργασιακές συνθήκες».

Η διάσκεψη του κόμματος απέρριψε την πρόταση της Marin, αλλά η πρωθυπουργός έχει δημιουργήσει μια ομάδα εργασίας που θα προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για τη μείωση των ωρών εργασίας σε εθνικό επίπεδο χωρίς μείωση των μισθών τα επόμενα τρία χρόνια, σε συνεργασία με συνδικαλιστικές οργανώσεις και άλλες ενώσεις εργαζομένων. Για να πετύχει αυτό το σχέδιο, η Marin πρέπει επίσης να πείσει τα άλλα τέσσερα κόμματα του φινλανδικού κυβερνητικού συνασπισμού. Αυτό μπορεί να μην είναι τόσο δύσκολο όσο φαίνεται, χάρη στην ισχυρή παρουσία του κόμματος της Αριστερής Συμμαχίας (Vasemmistoliitto). Σε αντίθεση με πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, συμπεριλαμβανομένων των σκανδιναβικών γειτόνων τους, οι Φινλανδοί Σοσιαλδημοκράτες δεν διστάζουν να συνεργαστούν στενά με τους πιο ριζοσπαστικούς ομολόγους τους. Ανάμεσά τους είναι ο Υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας, Aino-Kaisa Pekonen, ο οποίος χαιρέτισε πρόσφατα τις προτάσεις της Marin, ζητώντας εθνικές δοκιμές μιας εξάωρης εργάσιμης ημέρας καθώς και μιας τετραήμερης εβδομάδας εργασίας.

Ο άμεσος καταλύτης για την κίνηση της Marin είναι η μεγάλη αλλαγή που έφερε ο κορονοϊός στα παγκόσμια πρότυπα εργασίας. Στην πραγματικότητα, η περικοπή του ωραρίου εργασίας αποτελεί εδώ και καιρό σημαντικό στόχο τόσο στην Σκανδιναβία όσο και σε άλλες χώρες του κόσμου. Από τις πρώτες δεκαετίες του, το εργατικό κίνημα ζήτησε τη μείωση της εργάσιμης ημέρας δέκα ωρών, δώδεκα ωρών ή δεκαέξι ωρών σε «8 ώρες για εργασία, 8 ώρες για ανάπαυση και 8 ώρες για ό, τι θα θέλαμε». Εάν αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί ως όνειρο στην εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης, οι εργάτες στις σκανδιναβικές χώρες και αλλού κέρδισαν αυτή τη νίκη στα τέλη του 19ου και στις αρχές του εικοστού αιώνα.

Καθώς οι οικονομίες μεταμορφώθηκαν και η τεχνολογία προχώρησε τις επόμενες δεκαετίες, οι περαιτέρω μειώσεις των ωρών εργασίας φαινόταν όχι μόνο λογικές αλλά απαραίτητες. Τη δεκαετία του 1970, οι σκανδιναβικές φεμινιστικές οργανώσεις συνεργάστηκαν με συνδικάτα και άλλα εργατικά κινήματα για να επισημάνουν ότι οι εργάσιμες ημέρες των γυναικών σπάνια σταματούν στις οκτώ ώρες, όταν επιβαρύνονται επίσης με τη «δεύτερη βάρδια» του σπιτιού. Προς το παρόν, ενώ οι γυναίκες στη Σκανδιναβία έχουν μερικά από τα υψηλότερα επίπεδα συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό στον κόσμο, αναλαμβάνουν δυσανάλογα την εργασία μερικής απασχόλησης - συχνά μια ανάγκη, όταν πρέπει επίσης να εκπληρώνουν κι άλλα καθήκοντα. Η μείωση των ωρών εργασίας σε συλλογική βάση γίνεται έτσι ένας φυσικός άμεσος πολιτικός στόχος για το μακροπρόθεσμο όραμα της ίσης πρόσβασης στη συμμετοχή στην κοινωνία και την επιδίωξη της ατομικής ευτυχίας.
 

Όπως με τη μετάβαση στην οκτάωρη εργασία, μια εξάωρη είναι απίθανο να γίνει πραγματικότητα χωρίς να οριστεί από το νόμο  

Ο Φινλανδός κοινωνιολόγος Paavo Seppänen διατύπωσε αυτούς τους ισχυρισμούς ήδη από το 1967. Περιέγραψε ένα μοντέλο «6 + 6» για την κατανομή της εργασίας, στο οποίο η εργάσιμη ημέρα θα χωριστεί σε δύο εναλλασσόμενες έξάωρες βάρδιες. Ομάδες, συνδικάτα και κυβερνητικές επιτροπές μελέτησαν και βασίστηκαν στο μοντέλο αυτό, αναπτύσσοντας συγκεκριμένες προτάσεις για να φανταστούμε τη χρήση του χρόνου σε μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνία. Με την άνοδο του νεοφιλελευθερισμού, αυτές οι προτάσεις, μαζί με το κίνημα για μειωμένο ωράριο εργασίας έχασαν την πολιτική τους δυναμική. Ωστόσο, η απαίτηση για εξάωρη εργασία έχει παραμείνει σε κομματικά προγράμματα και συνδικάτα.

Μεταξύ 1996 και 1999, η Φινλανδία εφάρμοσε μια δοκιμαστική εβδομάδα εργασίας τριάντα ωρών βάσει του μοντέλου Seppänen. Τα αποτελέσματα της δοκιμής έδειξαν αυξήσεις όχι μόνο στην αναφερόμενη ευημερία των εργαζομένων, αλλά και στη συνολική παραγωγικότητα και αποδοτικότητα.

Αλλά αφού πρόκειται για τόσο πολλά υποσχόμενα πειράματα, τι εμποδίζει τη μείωση των ωρών εργασίας ως εθνικού στόχου πολιτικής; Ένας βασικός λόγος είναι η αντίσταση από τους εργοδότες, οι οποίοι ενδιαφέρονται να πληρώσουν (όσο το δυνατόν λιγότερο) για ώρες εργασίας, όχι ανάλογα με την παραγωγικότητα. Η εξάωρη εργασία αντί για οχτάωρη σημαίνει υψηλότερο ωριαίο μισθό. Σημαίνει επίσης την απώλεια ελέγχου των εργαζομένων κυρίως μέσω της σιωπηρής αναγνώρισης ότι οι εργαζόμενοι πρέπει να έχουν περισσότερο λόγο στην οργάνωση της επαγγελματικής ζωής. Αλλά μια τέτοια πρόταση έρχεται επίσης σε σύγκρουση με την ιδεολογική επιρροή ενός συστήματος νεοφιλελεύθερης αξίας, στο οποίο η εργασία παρουσιάζεται ως η απόλυτη πηγή αυτοεκτίμησης και το τίμημα που πρέπει να πληρώσει για να συμμετάσχει στην κοινωνία. Σίγουρα, η πρόσφατη πρωτοβουλία της Marin αντιμετωπίστηκε αμέσως με αντίσταση από τα δεξιά κόμματα και τις ομάδες επιχειρηματικού ενδιαφέροντος.

Υπάρχει επίσης κι ένας ακόμα λόγος που εμποδίζει την εξάωρη εργασία: το άμεσο κόστος. Από τη δεκαετία του 1990, πολλές περισσότερες δοκιμές της μικρότερης εργάσιμης ημέρας έχουν διεξαχθεί σε μεμονωμένες εταιρείες στη Φινλανδία. Συνήθως εγκαταλείπονται όταν οι εργοδότες θεωρούν ότι το κόστος είναι πολύ υψηλό. Χωρίς οικονομική υποστήριξη μεγάλης κλίμακας, υπάρχει μικρό κίνητρο για μικρότερους οργανισμούς ή τοπικές κυβερνήσεις να διεξάγουν δοκιμές ή να εφαρμόσουν πλήρως μειωμένο ωράριο εργασίας. Αυτό οδηγεί σε μια κατάσταση, όπου τα τοπικά πειράματα εγκαταλείπονται λόγω έλλειψης οικονομικής υποστήριξης ή πολιτικής βούλησης, η οποία με τη σειρά της παραμένει αδιάφορη λόγω των περιορισμένων αποδεικτικών στοιχείων επιτυχημένων πρωτοβουλιών. Όπως με τη μετάβαση στην οκτάωρη εργασία, μια εξάωρη είναι απίθανο να γίνει πραγματικότητα χωρίς να την οριστεί από το νόμο. Διαφορετικά, λίγες εταιρείες θα είναι πρόθυμες να παραιτηθούν από το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των περισσότερων ωρών εργασίας.

Απροσδόκητα, ο COVID-19 μπορεί να λειτουργήσει θετικά σχετικά με το θέμα των ωρών εργασίας. Μια επικείμενη οικονομική κρίση σε συνδυασμό με την πλήρη αναθεώρηση των εργασιακών συνηθειών –μαζί με μια γενική αναβάθμιση των ανησυχιών για την υγεία– έχει αναζωογονήσει τη συζήτηση για τη μείωση των ωρών εργασίας στη Φινλανδία. Με την πρωτοβουλία της Marin, υπάρχει ένα σαφές μήνυμα ότι η εξάωρη εργασία είναι δυνατή όχι μόνο στο μακρινό μέλλον, αλλά πολύ σύντομα.


Διαβάστε επίσης:
Γενεύη: 3.800 ευρώ κατώτατος μισθός λόγω πανδημίας
Ένας κόσμος χωρίς εργασία;

εμφάνιση σχολίων