Ρετσόρι: «Επρόκειτο για Α' ΠΡΟΣΩΠΟ ένα μίσος αρχαίο»

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Ο κόσμος της προπολεμικής Ευρώπης οδηγείται υπνοβατώντας στο έγκλημα και την καταστροφή όχι τόσο από μοχθηρία όσο από πνευματική νωθρότητα. Ο αφηγητής των πέντε ιστοριών που συνθέτουν τούτο το μυθιστόρημα είναι γόνος μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας από την κεντρική Ευρώπη. Αναπολεί το παρελ­θόν του και παράλληλα τα σκοτεινότερα χρόνια του 20ού αιώνα ―στην Μπουκοβίνα, στο Βουκουρέστι, στη Βιέννη, στο Βερολίνο, στη Ρώμη.

Δεν είναι ναζιστής· οι αναμνήσεις του ξεχειλίζουν από Εβραίες ερωμένες και Εβραίους φίλους. Είναι μαθημένος, ωστόσο, να ορίζει τον εαυτό του κατ’ αντιδιαστολή προς έναν φαν­τασιακό εχθρό, τον Εβραίο, πράγμα που δημιουργεί μια ολέθρια σχέση έλξης και αποστροφής.

Με αδυσώπητη ειλικρίνεια, αφοπλιστική απάθεια κι ένα δηλητηριώδες χιούμορ που ξεβολεύει τον αναγνώστη, αναδεικνύοντας τη δική του πιθανή συνενοχή, ο συγγραφέας παρουσιάζει τον κόσμο της προπολεμικής Ευρώπης να οδηγείται υπνοβατώντας στο έγκλημα και την καταστροφή, κινούμενος όχι τόσο από μοχθηρία όσο από πνευματική νωθρότητα.

«Ο πατέρας μου μισούσε τους Εβραίους, όλους ανεξαιρέτως, ακόμα και τους ηλικιωμένους, ακόμα και τους πιο ταπεινούς. Επρόκειτο για ένα μίσος αρχαίο, πατροπαράδοτο, βαθύρριζο, για το οποίο δεν χρειαζόταν να δοθούν εξηγήσεις· ό,τι επιχείρημα κι αν έφερνες για να το δικαιολογήσεις, όσο παράλογο κι αν ήταν, θεωρούνταν θεμιτό.

Ιστορίες περί μοχθηρών συνωμοσιών, σαν αυτές που περι­γράφονται στα Πρωτόκολλα των σοφών της Σιών, θεωρούνταν μπαρούφες. Όλα αυτά ήταν παραμύθια που λέγαμε στις υπηρέτριες όταν δεν μας άντεχαν άλλο και απειλούσαν πως θα πάνε να δουλέψουν σε καμιά οικογένεια Εβραίων, όπου και περισσότερα χρήματα θα έβγαζαν και καλύτερη μεταχείριση θα είχαν.

Τους υπενθυμίζαμε παρεμπιπτόντως ότι οι Εβραίοι είχαν όντως σταυρώσει τον Σωτήρα μας. Πάντως οι άνθρωποι του δικού μας φυράματος δεν χρεια­ζόμασταν βαρύγδουπα επιχειρήματα για να βλέπουμε τους ­Εβραίους σαν ανθρώπους δευτέρας διαλογής. Ήταν πολύ απλό: δεν μας αρέσανε ― ή τέλος πάντων μας άρεσαν λιγότερο απ’ ό,τι οι άλλοι συνάνθρωποί μας. Κι αυτό ήταν κάτι τόσο φυσικό όσο και το να σ’ αρέσουν τα σκυλιά περισσότερο απ’ τις γάτες».


Γκρέγκορ φον Ρετσόρι, Αναμνήσεις ενός αντισημίτη, Μυθιστόρημα σε 5 ιστορίες, μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου (εκδ. ΔΩΜΑ). Ο Gregor von Rezzori (1914-1998) γεννήθηκε σε μια γερμανόφωνη αριστοκρατική οικογένεια της Μπουκοβίνας, όταν η περιο­χή ανήκε ακόμα στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία (κατόπιν περιήλθε στον έλεγχο της Ρουμανίας, στη συνέχεια ένα μέρος της πέρασε στη Σοβιετική Ένωση, ενώ σήμερα ανήκει στην Ουκρανία). Ο Ρετσόρι σπούδασε στη Βιέν­νη και πριν απ’ τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έζησε στο Βουκουρέστι. Ο πόλεμος τον βρήκε στο Βερολίνο. Στη συνέχεια, έζησε ως άπατρις σε διάφορες χώρες, σαν ένας «ζωντανός αναχρονισμός», δουλεύοντας στον εκδοτικό χώρο, στο ραδιόφωνο, στον κινηματογράφο και στην τηλεόραση, και δημοσιεύοντας τα πρώτα του μυθιστορήματα. Τη δεκαετία του ’60 εγκαταστάθηκε στην Τοσκάνη. Η λογοτεχνική του καταξίωση ήρθε σε μεγάλη ηλικία, ενώ σήμερα αναγνωρίζεται ως ένας απ’ τους κορυφαίους στυλίστες της γερμανόφωνης λογοτεχνίας του 20ού αιώνα. Οι Αναμνήσεις ενός αντισημίτη πρωτοκυκλοφόρησαν το 1979 στη Γερμανία (ένα μέρος τους είχε δημοσιευτεί στα αγγλικά, στο περιοδικό The New Yorker, το 1969) κι αμέσως χαιρετίστηκαν ως ένα σύγχρονο κλασικό. Αυτή είναι η πρώτη μετάφραση του Ρετσόρι στην ελληνική γλώσσα.


Ακολουθήστε μας στο Instagram και στο Fb για να βλέπετε τα άρθρα που σας ενδιαφέρουν


Διαβάστε επίσης:
Ευγενία Τζιρτζιλάκη: Τι έμαθε γράφοντας για τον πολιτικό Μπυχνέρ
Οι ρίζες του Ναζισμού στην Ευρώπη
Ραφαηλίδης: Ο δυνάμει φασίστας θεωρεί τη σκέψη τροχοπέδη

εμφάνιση σχολίων