2023: Οι 20 ΣΙΝΕΦΙΛ αγαπημένες μας ταινίες

ΣΙΝΕΦΙΛ Άλλη μία κινηματογραφική χρονιά φτάνει στο τέλος της, χωρίς οι αίθουσες στην χώρα μας να καταφέρουν να επανέλθουν στην προ πανδημίας «κανονικότητα», μιας ήδη μειωμένης προσέλευσης, η οποία ξεκίνησε από τα πρώτα χρόνια της οικονομικής κρίσης και της κορύφωσης της ιντερνετικής πειρατείας.

Το υποχρεωτικό κλείσιμο στο σπίτι και η καταφυγή σε πλατφόρμες παροχής εκατοντάδων κινηματογραφικών τίτλων με πολύ χαμηλή τιμή (σε σχέση με το κινηματογραφικό εισιτήριο, αλλά και την ημερήσια χρέωση ενός βίντεο κλαμπ), μαζί με τον όποιο φόβο συγχρωτισμού, έφεραν την απόλυτη καταστροφή στις χειμερινές αίθουσες που άρχισαν να κλείνουν η μία μετά την άλλη, υποχρεώνοντας τις εταιρείες διανομής (όταν δεν ήταν υποχρεωμένες να παίξουν κάποιο δυνατό τίτλο σε συγκεκριμένη ημερομηνία) να κρατήσουν όλα τα καλά χαρτιά τους για τους θερινούς κινηματογράφους τους οποίους πριμοδότησε η πανδημία, πέρα από την παραδοσιακή αγάπη του κοινού στις μεγάλες πόλεις και στην επαρχία.

Μέσα σε όλα αυτά ήρθε και το gentrification του κέντρου της Αθήνας που απείλησε την λειτουργία του Ιντεάλ, του Άστορ, της Ίριδας και της Αελλώ της οδού Πατησίων. Μετά από την κινητοποίηση πολιτών και την τοποθέτηση υπέρ της σωτηρίας τους από άτομα με δημόσιο λόγο και επιρροή, σώθηκαν προς το παρόν όλοι εκτός από το Ιντεάλ, που είχε ήδη πωληθεί σε γνωστό ξενοδοχειακό όμιλο, ο οποίος υποσχέθηκε να κρατήσει την αίθουσα για πολλαπλές εκδηλώσεις, ανάμεσά τους και η προβολή ταινιών. Ανακοίνωση μάλλον διφορούμενη σχετικά με την λειτουργία της ως κινηματογράφος, του οποίου η τωρινή διεύθυνση πρέπει να εγκαταλείψει σε λίγες μέρες, στο τέλος του χρόνου.

Το οριστικό κλείσιμο του Έμπασυ στο Κολωνάκι και του Ίλιον της οδού Τροίας και η μετατροπή τους σε θεατρικές σκηνές, ήταν άλλες δύο απώλειες. Προς στιγμήν κινδύνευσε να κλείσει οριστικά και η Όπερα 1 και 2 της οδού Ακαδημίας, αίθουσες οι οποίες ευτυχώς πέρασαν στα χέρια της Cinobo.

Η χειμερινή κίνηση ήταν υποτονική με την εξαίρεση ταινιών όπως «Η Φάλαινα» του Ντάρεν Αρονόφσκι ή sleeper hits όπως το «Aftersun» της Σάρλοτ Γουέλς που έχτισε την φήμη του σιγά σιγά, όμως το καλοκαιρινό πείραμα του «Barbieheimer» (έστω και αν στην χώρα μας -πολύ σωστά- δεν βγήκαν την ίδια ημερομηνία), έφερε χαμόγελα στα ταμεία, μαζί με τον τελευταίο «Ιντιάνα Τζόουνς» και αρκετά λιγότερο τη νέα «Επικίνδυνη Αποστολή: Θανάσιμη Εκδίκηση». Αυξημένη κίνηση είχαν και οι δύο ημέρες της Γιορτής του Σινεμά (Μάρτιο και Οκτώβριο), με εισιτήριο 2 Ευρώ οι οποίες όμως δεν ήταν πανάκεια.

Οι ελπίδες για την αρχή της νέας χρονιάς έχουν εναποτεθεί στο κράτημα της «Φόνισσας της Εύας Νάθενα και στην κινηματογραφική μεταφορά του «Καπετάν Μιχάλη», στο «Poor Things» του Λάνθιμου, το «Madame Web» της Marvel και στο δεύτερο μέρος του «Dune» του Βιλνέβ που βγαίνει την 1η Μαρτίου.

Ακολουθούν αλφαβητικά οι 10 ταινίες που μας άρεσαν περισσότερο το 2023. Κανονικά θα έπρεπε να υπήρχε ανάμεσά τους το πολυαγαπημένο μας «Aftersun» της Σάρλοτ Γουέλς που βγήκε πέρυσι τέτοια εποχή και που "δούλεψε" μέσα στο '23, και η «Ζαν Ντιλμάν» της Σαντάλ Ακερμαν που αν και ταινία του 1974, βγήκε για πρώτη φορά στη χώρα μας φέτος, λόγω της ανόδου της στην κορυφή της λίστας του Sight&Sound. Στη συνέχεια μια αναπληρωματική δεκάδα, πολλές άλλες ταινίες που αγαπήσαμε και όλες οι υπόλοιπες ταινίες που μας άρεσαν.

Παραδοσιακά αναφέρουμε πως πιο αγαπημένη ελληνική ταινία μας ήταν το «Πίσω από τις Θημωνιές» της Ασημίνας Προέδρου, ενώ το «Midnight Skin» του Μανώλη Μαυρή, ήταν η αγαπημένη μας ταινία μικρού μήκους. Από τα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους η «Ζάκρος» του Φίλιππου Κουτσαφτή και από τα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ, το «Φως εκ Φωτός» του Νεριτάν Ζιντζιρία. Καλές γιορτές και να πηγαίνετε σινεμά, στις αγαπημένες σας αίθουσες πριν τις χάσουμε μια για πάντα. Κάτι που απευχόμαστε φυσικά.

CLOSE του Λούκας Ντοντ. Δύο 13χρονα αγόρια, ο Ρεμι και Λεο, περνούν το καλοκαίρι τους παίζοντας και βοηθώντας τους γονείς του Λεο στις αγροτικές εργασίες. Κάνουν σχεδόν τα πάντα μαζί, αλλά στην αρχή της σχολικής χρονιάς η φιλία τους διακόπτεται εξαιτίας ενός βίαιου γεγονότος. Για να καταλάβει τι έχει συμβεί, ο Λεό στρέφεται στη μητέρα του φίλου του, γυρεύοντας απαντήσεις σε ερωτήματα μεγαλύτερα από την ηλικία του.

Tο απαγορευμένο φρούτο της γνώσης έρχεται να δηλητηριάσει τη σχέση δύο κολλητών φίλων στην αρχή της εφηβείας τους, με αποτέλεσμα να τους εκδιώξει για πάντα από τον παράδεισο της παιδικής τους ηλικίας. Η τοξική αρρενωπότητα με τα εκούσια και τα ακούσια θύματά της σε μια σπαρακτική ιστορία προδοσίας και μεταμέλειας. Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής στις Κάννες και Βραβείο LUX Ευρωπαϊκής Ταινίας.


ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΜΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ (Anatomie d'une Chute) της Ζιστίν Τριέ. Μια Γερμανίδα συγγραφέας, ο Γάλλος σύζυγός της Σάμουελ και ο 11χρονος γιος τους Ντάνιελ ζουν σε μια απομακρυσμένη πόλη στις γαλλικές Άλπεις. Όταν ο Σάμουελ βρίσκεται νεκρός στο χιόνι, έξω από το σαλέ τους, η αστυνομία αναρωτιέται αν αυτοκτόνησε ή σκοτώθηκε. Η αιτία θανάτου μένει αδιευκρίνιστη και εκείνη θεωρείται  η κύρια ύποπτη. Σιγά σιγά η δίκη ξεπερνάει τη διερεύνηση των συνθηκών του θανάτου του Σάμουελ, και μετατρέπεται σε ένα ψυχολογικό ταξίδι στα βάθη της συγκρουσιακής σχέσης του ζευγαριού. Πρόκειται για έγκλημα, αυτοκτονία ή ατύχημα; Τι έχει να πει στο δικαστήριο ο μικρός Σάμουελ, που έχει προβλήματα όρασης και πρέπει να ζυγίσει την αγάπη του ανάμεσα στον νεκρό πατέρα του και την μητέρα του που κινδυνεύει να καταλήξει στη φυλακή; Η Ζιστίν Τριέ γράφει και σκηνοθετεί ένα ψυχολογικό θρίλερ το οποίο αναρωτιέται για την υπόσταση της όποιας αλήθειας των ηρώων του, σε μια αγωνιώδη, rollercoaster συναισθηματική διαδρομή, χωρίς φρένα και χωρίς «τερματισμό».


ΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΙΣΜΕΝΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙΟΥ (Killers of the Flower Moon) του Μάρτιν Σκορσέζε. Η «μυστική ιστορία» των Ηνωμένων Πολιτειών καταγράφεται αποσπασματικά και συστηματικά, σε ολόκληρη τη φιλμογραφία του Μάρτιν Σκορτσέζε, μέσα από μυθοπλασίες που βασίζονται ως επί το πλείστον σε πραγματικά γεγονότα, τα οποία αφορούν το χτίσιμο του Αμερικανικού Ονείρου. Ενός ονείρου «υποχρεωτικής» οικονομικής επιτυχίας που πραγματοποιείται διαχρονικά χωρίς ηθικούς φραγμούς, κυρίως μέσα από τη διαπλεκόμενη συνεργασία πολιτικής, οικονομικών παραγόντων και υποκόσμου.  Στην τελευταία δημιουργία του που είναι κατά τη γνώμη μας είναι η καλύτερη από τις πρόσφατες δουλειές του και μία από τις κορυφαίες ταινίες του 2023, φέρνει στο επίκεντρο μια «γνωστή αλλά ξεχασμένη από όλους» ιστορία, η οποία αφορά την κρυφή εκμετάλλευση και τις δολοφονίες των μελών μιας φυλής γηγενών Ινδιάνων, έτσι ώστε η γεμάτη κοιτάσματα πετρελαίου πατρογονική γη τους, να πέσει στα χέρια των λευκών Αμερικανών. Η καλύτερη αμερικανική ταινία της χρονιάς.


ΖΩΝΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ (The Zone of Interest) του Τζόναθαν Γκλέιζερ. Πρόκειται για μία αριστουργηματική, τολμηρή ταινία γύρω από το Ολοκαύτωμα, η οποία απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο του φεστιβάλ των Καννών. Κεντρικός ήρωας είναι ο διοικητής του Άουσβιτς Ρούντολφ Ες, τον οποίο παρακολουθούμε καθώς προσπαθεί μαζί με τη γυναίκα του Χέντβιγκ να φτιάξουν το ζωή των ονείρων τους σε ένα ειδυλλιακό σπίτι δίπλα από το στρατόπεδο συγκέντρωσης. Με το απόμακρο ύφος ενός ντοκιμαντέρ παρατήρησης, παρακολουθεί την ανέμελη καθημερινότητα της οικογένειας του εμπνευστή της εξόντωσης των Εβραίων (και όλων των άλλων «ανάξιων» για ζωή προσώπων), με τρόπο αποστασιοποιημένο και ενοχλητικά απόμακρο, μιλά με τον δικό της τρόπο για την Κοινοτοπία του Κακού Αριστουργηματική ταινία που μπορεί να δει κανείς back2back με τον Γιο του Σαούλ του Λάζλο Νέμες. 4 Βραβεία στις Κάννες, 7 υποψηφιότητες στα Ευρωπαϊκά Βραβεία και 3 για τις Χρυσές Σφαίρες. Πρόταση της Βρετανίας για το Οσκαρ Διεθνούς Ταινίας.


Ο ΕΧΘΡΟΣ ΔΙΠΛΑ ΜΟΥ (As Bestias) του Ροντρίγκο Σορογκόγιεν. Δυο Γάλλοι συνταξιούχοι, ερασιτέχνες αγρότες που έχουν αρχίσει μια νέα ζωή σε ένα χωριό στην ορεινή βόρεια Ισπανία, έρχονται σε σύγκρουση με τους μέχρι χθες φιλήσυχους συγχωριανούς τους, όταν διαφωνούν με την εκμετάλλευση της περιοχής των βουνών από εταιρεία ανεμογεννητριών που θα τους προσφέρει βραχυπρόθεσμο «κέρδος».

Δύο αντίθετοι κόσμοι συγκρούονται, από την αδυναμία τους να βρουν κανάλια επικοινωνίας σε μία κινηματογραφικά κλειστοφοβική παραβολή για την τρέχουσα πολιτική κατάσταση ενός κόσμου, παραδομένου στις προκαταλήψεις, τους διαχωρισμούς και τις διαιρέσεις. Χαμένου στην δίνη του ατομικισμού της νεοφιλελεύθερης  ανθρωποφαγικής κουλτούρας.


ΤΟ ΜΠΛΕ ΚΑΦΤΑΝΙ (Le Blue du Caftan) της Μαριάμ Τουζανί. Ο Χαλίμ και η Μίνα έχουν ένα παραδοσιακό ραφείο σε μια από τις παλαιότερες γειτονιές του Μαρόκου. Για να καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις εντολές των απαιτητικών πελατών, προσλαμβάνουν το Γιούσεφ. Ο ταλαντούχος μαθητευόμενος δείχνει τη μέγιστη αφοσίωση στην εκμάθηση της τέχνης του κεντήματος και της ραπτικής από τον Χαλίλ και πολύ σύντομα τρυπώνει καταλυτικά ανάμεσά τους. Κινηματογραφική λεπτοβελονιά πάνω στην ιστορία ενός ερωτικού τριγώνου, μιας αγάπης που δεν τολμά να πει το όνομά της και της αναπάντεχης προστάτιδός της. Μια ιστορία η οποία ξεδιπλώνεται με δεξιοτεχνικό τρόπο, μέσα από τις υφασμάτινες πτυχές συνεχών αφηγηματικών ανατροπών, μέχρι το συγκινητικό φινάλε της. Βλέπεται back2back με το επίσης υπέροχα συγκινητικό «Joyland» του Πακιστανού Σαίμ Σαντίκ.


ΠΕΡΑΣΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ (Past Lives) της Σελίν Σονγκ. Δυο παιδικοί φίλοι, ένα αγόρι και ένα κορίτσι συναντιούνται ξανά μετά από 24 χρόνια, προσπαθώντας να γεφυρώσουν μέσα σε λίγες μόλις μέρες τις διαδρομές τους που έχουν ακολουθήσει εντελώς διαφορετική πορεία. Η εξαιρετική γλυκόπικρη ταινία της κορεατικής καταγωγής Αμερικανίδας Σελίν Σονγκ  μας παρακινεί να στοχαστούμε για όσα δεν τολμήσαμε να κάνουμε και να φανταστούμε τις διαδρομές που θα είχε ακολουθήσει η ζωή μας αν είχαμε πάρει διαφορετικές αποφάσεις σε σχέση με την πορεία μας μέσα σε αυτήν, στα μοναχικά μονοπάτια ή στις πολύβουες λεωφόρους της.


ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΙΝΙΣΕΡΙΝ (The Banshees of Inisherin) του Μάρτιν ΜακΝτόνα. Πριν από μια εκατονταετία σε ένα απόμερο νησί της Ιρλανδίας, δυο καρδιακοί φίλοι βρίσκονται σε αδιέξοδο, όταν ο ένας από τους δύο αποφασίζει να διακόψει τη φιλία τους, ανοίγοντας έτσι τον ασκό του Αιόλου με εντελώς απρόβλεπτες και αιματηρές συνέπειες. Φροϊδικοί συμβολισμοί, μαύρο χιούμορ, μελαγχολία, τρυφερότητα και τρόμος, σε ένα απογυμνωμένο από οτιδήποτε περιττό φιλμ, διαποτισμένο από έναν άγριο λυρισμό, σαν τα γυμνά, δεμένα με πέτρα, τοπία του φανταστικού νησιού του Ινισέριν. Ο Μάρτιν ΜακΝτόνα "ξαναχτυπά" με ένα ιδιαίτερη, μεταμοντέρνα δημιουργία πάνω στην υπαρξιακή αγωνία και στην τρέλα ενός bromance «έρωτα» - κατά την γνώμη μας - που έχοντας χάσει τη «μαγεία» της πρώτης περιόδου, προσπαθεί με άτσαλο και επώδυνο τρόπο, να μεταμορφωθεί σε αγάπη.


ΤΑΡ (Tar) του Τοντ Φιλντ. Η Λίντια Ταρ είναι μια αυστηρή διεθνούς φήμης Αμερικανίδα μαέστρος, η οποία διευθύνει μια από τις μεγάλες ορχήστρες της πόλης του Βερολίνου της Γερμανίας, στο οποίο συζεί με την βιολίστρια σύντροφό της και την μικρή τους κόρη. Όταν το όνομά της βρεθεί μπλεγμένο σε ένα σκάνδαλο και η βοηθός της την εγκαταλείψει, τα πάντα γύρω της κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. Η γοητεία και η κατάχρηση της εξουσίας σε ένα ψυχολογικό θρίλερ πυκνό σε γραφή και νοήματα, η οποία μεταξύ άλλων σχολιάζει δεικτικά την πολιτική ορθότητα και τις ακραίες εκφάνσεις της woke κουλτούρας, αλλά και το φαίνεσθαι και το είναι της κοινωνίας και του κόσμου του θεάματος. «Πολιτικοελεύθερη» (νεολογισμός τον οποίο εφηύρε ο Αλέξανδρος Βούλγαρης για τις μη πολιτικά ορθές δημιουργίες), ή ταινία ενόχλησε αρκετά κάποιους, θεματικά ή αισθητικά, ή και τα δύο μαζί. Εμάς πάλι μας άρεσε.


Η ΧΩΡΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (Vanskabte Land/Volaða Land) του Χλινουρ Πάλμασον. Στο τέλος του 19ου αιώνα, ένας νεαρός Δανός ιερέας ταξιδεύει σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Ισλανδίας με στόχο να χτίσει μια εκκλησία και να φωτογραφίσει τους κατοίκους. Ωστόσο, όσο προχωράει μέσα στο αφιλόξενο τοπίο, τόσο απομακρύνεται από τον σκοπό του, την αποστολή του και την ηθική του υπόσταση. Ο Χλινουρ Παλμασόν εμπνέεται από τον Χέρτζογκ και τον Μπέργκμαν, για έναν σκληρά ποιητικό στοχασμό πάνω στην δοκιμασία της πίστης, στο εφήμερο των ανθρώπων και των παθών τους σε σχέση με τον αέναο, αναπόδραστο κύκλο της όποιας εξέλιξης και της αναπόφευκτης φυσικής τους κατάληξης. Βραβείο στο Σικάγο και στο Σαν Σεμπαστιάν. Υποψηφιότητα στα Independent Spirit Awards, πιθανή υποψηφιότητα για Οσκαρ Διεθνούς Ταινίας.


Αναπληρωματική δεκάδα:
JOYLAND του Σαΐμ Σαντίκ, 
SAINT OMER της Αλίς Ντιόπ, 
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗ ΣΕΟΥΛ του Νταβί Τσου, 
ΤΟ ΗΣΥΧΟ ΚΟΡΙΤΣΙ (An Cailín Ciúin/The Quiet Girl) του Κολμ Μπάιρεντ, 
ΞΕΡΑ ΧΟΡΤΑ (About Dry Grasses) του Νούρι Μπιλγκέ Τσεϊλάν, 
ΟΛΗ Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΙΜΑΤΟΧΥΣΙΑ (All the Beauty and the Bloodshed) της Λόρα Πόιτρας, 
Ο ΟΡΚΟΣ ΤΟΥ ΠΑΜΦΙΡ (Pamfir) του Ντμίτρο Σουκολίτκι Σόμπτσουκ, 
ΠΕΣΜΕΝΑ ΦΥΛΛΑ (Kuolieet Lehdet) του Ακι Καουρισμάκι, 
ΣΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ (The Teachers' Lounge) του Ιλκέρ Τσατάκ, 
Ο ΤΡΙΤΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (World War III) του Ουμάν Σεγιεντί.


Διαβάστε επίσης:
Οι καλύτερες ταινίες της δεκαετίας
Οι 35 αγαπημένες μας ταινίες για το 2022
2021: Οι 30 καλύτερες ταινίες

εμφάνιση σχολίων