«Ο αποτυχημένος» και Α' ΠΡΟΣΩΠΟ οι δυσλειτουργικοί ρόλοι οικογένειας

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Έρευνες δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι ενήλικες σε σχέση με το παρελθόν εξακολουθούν να μένουν με τους γονείς τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτή η συγκατοίκηση κρίνεται αναγκαία διότι πολύ συχνά οι νεαροί ενήλικες λόγω οικονομικών δυσχερειών απαιτείται να μένουν μαζί με τους γονείς τους προσωρινά, μέχρι να γίνουν οικονομικά ανεξάρτητοι και να ζήσουν μόνοι τους.

Ωστόσο, σε άλλες περιπτώσεις αυτή η συγκατοίκηση οφείλεται σε κάποια δυσλειτουργία στη δυναμική της οικογένειας. Ειδικά εάν το μοτίβο συνεχίζεται στην ηλικία των τριάντα, των σαράντα ετών ή και αργότερα, οι πιθανότητες δυσλειτουργίας είναι ακόμα μεγαλύτερες.

Το «ενήλικο παιδί» που συνεχίζει να ζει στο ίδιο σπίτι με τους γονείς του, μπορεί να είναι ιδιαίτερα φορτισμένο διότι φροντίζει για τις ανάγκες των γονιών του. Μπορεί επίσης να μεσολαβεί στους καβγάδες των γονέων, οι οποίοι για οποιοδήποτε λόγο δεν θέλουν να πάρουν διαζύγιο παρόλο που η σχέση τους μπορεί να μην είναι υγιής. Μπορεί επίσης να φροντίζει άρρωστους, ηλικιωμένους ή απλώς γονείς που νιώθουν μοναξιά ή να καθαρίζει ή να μαγειρεύει για αυτούς.

Ή σε κάποιες περιπτώσεις να κάνει όλα τα παραπάνω μαζί. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι χρήσιμο να αναρωτηθούμε Ποιος φροντίζει ποιον; Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις στις οποίες όλη του την ενήλικη ζωή το «παιδί» την περνάει με τους γονείς του. Είναι πολλά τα παραδείγματα ανθρώπων ηλικίας εξήντα ετών, οι οποίοι μένουν μαζί με τους γονείς τους ακόμα και όταν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας είναι ανεξάρτητα. Το παιδί που παραμένει στο σπίτι είναι το πιο αγαπημένο των γονιών και αυτός που θεωρείται από τους άλλους ως «αποτυχημένος».

Άλλη μία κατηγορία είναι αυτή στην οποία το «ενήλικο παιδί» που ζει με τους γονείς προσποιείται ότι είναι «αποτυχημένο» και ότι χρειάζεται πάντα την υποστήριξη των γονιών του. Δείχνει επίσης να έχει αποτύχει στην προσωπική και επαγγελματική του ζωή και μόλις βγει στον πραγματικό κόσμο θα γυρίσει απογοητευμένο πίσω στους γονείς του.

Συνήθως σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς φροντίζουν για τις οικονομικές ανάγκες του «ενήλικου παιδιού», όπως το νοικοκυριό, το φαγητό, η διαχείριση χρημάτων, οπότε το παιδί δε χρειάζεται και να εργάζεται. Ωστόσο ο λόγος για τον οποίο δεν εργάζεται είναι επειδή ήδη έχει πλήρη απασχόληση: φροντίζει τους γονείς.

Συχνά φαίνεται στον κόσμο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας ότι το ενήλικο παιδί χρησιμοποιεί τους γονείς και είναι αυτό το οποίο κατηγορείται για τη δυσλειτουργία στην οικογένεια και το παιδί με τη σειρά του αποδέχεται αυτή την ευθύνη και σπεύδει να επιβεβαιώσει αυτή την εικόνα. Όμως, στην πραγματικότητα, το κάνει αυτό για να προστατεύσει την εικόνα των γονιών θυσιάζοντας τη δική του φήμη.

Πώς όμως γίνεται κάποιος «αποτυχημένος»; Υπάρχουν πολλοί τρόποι. Υπάρχουν πολλοί που θα παρατήσουν το σχολείο βρίσκοντας διάφορες δικαιολογίες, ενώ άλλοι θα σπουδάσουν ένα αντικείμενο το οποίο δεν έχει αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, με σκοπό να μη βρουν μόνιμη επαγγελματική αποκατάσταση.

Όπως επίσης είναι πιθανό να αναζητήσουν σκόπιμα εργασία σε εταιρεία που γνωρίζουν ότι θα κάνει περικοπές, ενώ άλλες φορές λόγω των παρορμητικών τους αποφάσεων μπορεί να απολυθούν από τη δουλειά τους. Μπορεί ακόμα να αναπτύξουν διάφορες σωματικές ή ψυχικές ασθένειες, μερικές από αυτές πραγματικές και μερικές επίπλαστες και να δείχνουν ακόμα πιο ασθενείς από ό,τι προβλέπει η ίδια η ασθένεια (ο ρόλος της αβοηθησίας εδώ είναι καθοριστικός). Επίσης σε αυτούς τους ανθρώπους είναι κοινά τα προβλήματα με τα ναρκωτικά και το αλκοόλ ενώ συχνή είναι και η παχυσαρκία.

Αυτοί οι άνθρωποι είναι πιθανό να υιοθετούν το ρόλο του «αποτυχημένου» και στην ερωτική τους ζωή. Μπορεί να δείχνουν ότι προσπαθούνε πραγματικά να βρούνε κάποιον σύντροφο, να γράφονται σε διαδικτυακές σελίδες γνωριμιών και παρόλα αυτά να μην υπάρχει κανένα πρόσωπο στον ερωτικό τομέα της ζωής τους.

Πολλές φορές επίσης, διαλέγουν συντρόφους βίαιους, χρήστες ναρκωτικών ουσιών ή αλκοολικούς ή συντρόφους με προβλήματα δέσμευσης ή δυσλειτουργικούς με άλλους τρόπους, ώστε οι γονείς τους να τους φροντίσουν και να τους σώσουν από επικίνδυνες ή καταδικασμένες σχέσεις. Αυτό μπορεί να συμβαίνει και συστηματικά. Λόγω αυτού του μοτίβου, οι γονείς με τη σειρά τους- οι οποίοι εξαρτώνται από το «αποτυχημένο» τους παιδί - συχνά το κατακρίνουν για τη λάθος του κρίση και τις ατυχείς του επιλογές.

Και σχηματίζεται ένας φαύλος κύκλος κατηγοριών, όπου όσο περισσότερο καταδικάζουν οι γονείς τις επιλογές του παιδιού τόσο αυτό κάνει τα ίδια λάθη ξανά και ξανά. Στις περιπτώσεις μάλιστα που το παιδί εκδηλώνει το θυμό του βίαια, οι γονείς χρησιμοποιούν την απρεπή αυτή συμπεριφορά του ως δικαιολογία. Το παιδί, ακόμα και ασυνείδητα, βοηθάει και προστατεύει με αυτή τη συμπεριφορά τους γονείς, ώστε να μη νιώθουν ενοχές για την αρνητική τους κριτική.

Οι γονείς, από την άλλη μεριά, συμπεριφέρονται με αυτό τον τρόπο διότι παίζουν και αυτοί ρόλους μέσα στο οικογενειακό σύστημα. Κάποιοι από αυτούς είναι παγιδευμένοι σε έναν γάμο που θα προτιμούσαν να διαλύσουν αλλά δεν το κάνουν λόγω οικογενειακών/θρησκευτικών/πολιτισμικών περιορισμών. Άλλες γυναίκες λόγω του εξαρτημένου ρόλου που έχουν υιοθετήσει δεν μπορούν να προβούν σε διαζύγιο. Μερικοί χρειάζονται το παιδί για να εκφράσει το θυμό που οι ίδιοι αδυνατούν να εκφράσουν.

Υπάρχει ένα κόμικ από τον γελοιογράφο Mell Lazarus, το οποίο ονομάζεται Momma και αποδίδει απόλυτα την παραπάνω αναφερόμενη οικογενειακή δυναμική. Ο Francis είναι ο γιος και ο «αποτυχημένος» της οικογένειας. Έχει το δικό του διαμέρισμα, το οποίο βέβαια πληρώνει η μαμά, αλλά προσπαθεί διαρκώς να κάνει ότι μπορεί για να επιβεβαιώσει τους αρνητικούς χαρακτηρισμούς που διαρκώς του επιρρίπτει η μητέρα του.

Σε ένα χαρακτηριστικό σκίτσο, ο Francis είναι ιδιαίτερα χαρούμενος που σκόραρε δύο από τις δέκα ερωτήσεις σωστά σε μία συνέντευξη για δουλειά, επειδή πιστεύει ότι αυτό θα βελτιώσει τη ζωή της μητέρας του. Σε κάποιο άλλο σκίτσο, η μητέρα του δηλώνει ιδιαίτερα χαρούμενη κάθε φορά που ο Francis κοιμάται στο σπίτι της, αλλά αναρωτιέται γιατί της αφήνει κάθε φορά ακατάστατο το σπίτι. Ο ίδιος απαντάει ότι το κάνει σκόπιμα, διότι το συγύρισμα και η ενασχόληση της μητέρας του με τα δικά του πράγματα, θα κάνει την κάνει πιο χαρούμενη.

Είναι κάπως λυπηρό το γεγονός ότι ένας γελοιογράφος καταλαβαίνει τη δυναμική της οικογένειας καλύτερα από πολλούς θεραπευτές.


Συγγραφέας: David M. Allen, M.D. H απόδοση έγινε από την Γλυκερία Αποστολοπούλου, Ψυχολόγο για το PsychologyNow 


Διαβάστε επίσης:
Κόμπλεξ: Τι είναι και πως αντιμετωπίζονται;
Μπορώ να διαχειριστώ τις έμμονες ιδέες μου;
Η επικοινωνία του έρωτα

εμφάνιση σχολίων