Οι πρώτες πέντε Α' ΠΡΟΣΩΠΟ παγίδες ζωής

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Η παγίδα της εγκατάλειψης «Σε παρακαλώ μη με αφήνεις»: Εάν αναγνωρίζετε αυτή τη φράση για τον εαυτό σας, τότε αυτό σημαίνει ότι βιώνετε έντονα συναισθήματα όταν μικρά ή μεγάλα γεγονότα ζωής ξυπνάνε τη βασική σας πεποίθηση: θα χάσετε τους ανθρώπους που αγαπάτε και θα μείνετε εντελώς μόνοι/ες, θα εγκαταλειφθείτε και αυτό θα κρατήσει για πάντα.

Ακόμα και σύντομοι αποχωρισμοί μπορεί να σας κάνουν να νιώσετε ανασφαλής, και ίσως να προσκολληθείτε υπερβολικά στο/στη σύντροφό σας, να θυμώσετε ή να φοβηθείτε αδικαιολόγητα μπροστά σε έναν ενδεχόμενο αποχωρισμό.

Οι αιτίες για να δημιουργηθεί μια τέτοια παγίδα κατά την παιδική ηλικία είναι πολλές και διαφορετικές για κάθε άτομο. Μπορεί να μεγαλώσατε με νταντάδες ή σε κάποιο ίδρυμα, με πολλές διαφορετικές μητρικές φιγούρες σε πολύ μικρή ηλικία. Μπορεί κάποιος γονιός σας να πέθανε ή να σας εγκατέλειψε όταν ήσασταν μικρός/ή, ή να χάσατε την προσοχή ενός γονιού σας σε σημαντικό βαθμό, όταν για παράδειγμα γεννήθηκε το αδελφάκι σας. Μπορεί, επίσης, η μητέρας σας να είχε εισαχθεί στο νοσοκομείο ή να είχε απομακρυνθεί από κοντά σας για ένα μεγάλο διάστημα όταν ήσασταν παιδί, ή η ίδια να ήταν ασταθής (έπεφτε σε κατάθλιψη, θύμωνε, μεθούσε).

Τέλος, μπορεί οι γονείς σας να χώρισαν όταν ήσασταν μικρός/ή ή να μάλωναν τόσο πολύ, που φοβόσασταν ότι η οικογένεια θα διαλυθεί. Αντιθέτως, η οικογένειά σας μπορεί να ήταν υπερβολικά περιοριστική και υπερπροστατευτική, ώστε δεν μάθατε ποτέ να αντιμετωπίζετε τις δυσκολίες της ζωής σαν παιδί.
 

Ο λόγος που όλοι μας τείνουμε να επαναλαμβάνουμε τα ίδια βιώματα και αυτοκαταστροφικά σενάρια που ζήσαμε σαν παιδιά, είναι ότι μας είναι πιο οικεία  

Τι συμβαίνει όμως όταν ενεργοποιείται η παγίδα; Αρχικά μπορεί να σας πιάσει έντονο άγχος και ένα παραλήρημα: «Πού έχει πάει; Είμαι ολομόναχος/η, χάθηκα». Το άγχος αυτό μπορεί να κορυφωθεί και να κρατήσει ακόμη και για μέρες. Όταν κάποια στιγμή περάσει και θα έχει έρθει η αποδοχή, θα εμφανιστεί ταυτόχρονα και η λύπη, που μπορεί όμως να φτάσει μέχρι και την κατάθλιψη. Εάν τελικά αυτός ή αυτή επιστρέψει σε εσάς, τότε εσείς θυμώνετε μαζί του/της που σας εγκατέλειψε, αλλά και με τον εαυτό σας για τη μεγάλη σας αδυναμία.

Φαίνεται να γοητεύεστε από ανθρώπους και συντρόφους που σαν δημιουργούν ένα ανάμεικτο συναίσθημα ελπίδας και αμφιβολίας ότι θα μείνουν σταθερά μαζί σας. Αποφεύγετε ίσως και τις στενές σχέσεις από το φόβο ότι θα τις χάσετε ή ότι θα δεθείτε πάρα πολύ και θα πληγωθείτε. Θυμώνετε εύκολα και υπεραντιδράτε απέναντι σε ενδείξεις ότι ο/η σύντροφός σας θέλει να σας εγκαταλείψει.

Συνειδητοποιήστε, λοιπόν, την εγκατάλειψη της παιδικής σας ηλικίας, ανακαλύψτε και καταγράψτε τις αφορμές κατά τις οποίες βγαίνει η παγίδα στην καθημερινή σας ζωή. Αποφύγετε τους επιπόλαιους, ασταθείς και αμφιθυμικούς συντρόφους, πιστέψτε ότι υπάρχουν άνθρωποι που θα μείνουν δίπλα σας και δεν θα σας εγκαταλείψουν και μην υπεραντιδράτε στους φυσιολογικούς αποχωρισμούς μιας φυσιολογικής σχέσης.

Η παγίδα της δυσπιστίας και της κακοποίησης «Δεν μπορώ να σε εμπιστευτώ»: Η παγίδα αυτή διαθέτει ένα κράμα συναισθημάτων τα οποία νιώθουμε ότι είναι έτοιμα να εκραγούν: Πόνος, Φόβος, Οργή και Θλίψη.

Η διάθεσή σας είναι πολύ συχνά ευμετάβλητη ή αποστασιοποιείστε πλήρως από τα συναισθήματά σας που νιώθετε να σας παραλύουν, δίνοντας την εντύπωση ότι βρίσκεστε κάπου αλλού. Για εσάς οι σχέσεις είναι επικίνδυνες και απρόβλεπτες. Δυσκολεύεστε να εμπιστευτείτε τους ανθρώπους, είστε σε μια συνεχή επιφυλακή ενώ πιστεύετε (με βάση τις εμπειρίες σας) ότι μπορεί να σας πληγώσουν, να σας προδώσουν και να σας χρησιμοποιήσουν.

Έχετε καταλήξει σε αυτά τα συμπεράσματα γιατί κάποιος στην οικογένειά σας σας κακοποιούσε λεκτικά, σωματικά ή σεξουαλικά. Δεν μπορέσατε να εμπιστευτείτε τους ανθρώπους στην οικογένειά σας γιατί μπορεί να εκμεταλλεύονταν τις αδυναμίες σας, να σας έλεγαν ψέματα, να σας έδιναν υποσχέσεις που δεν κρατούσαν. Επιπλέον, μπορεί να εξαναγκαζόσασταν να κάνετε πράγματα με την απειλή της αυστηρής τιμωρίας ή της αντεκδίκησης ή οι άνθρωποι στην οικογένειά σας να ήταν εναντίον σας ή να σας μιλούσαν με τρόπο που σας πλήγωναν.
 

Τις περισσότερες φορές έχουμε εσωτερικεύσει επικριτικές φωνές και έχουμε λανθασμένα πιστέψει ότι εμείς είμαστε οι κακοί της όλης υπόθεσης  

Η κακοποίηση κάνει τους ανθρώπους να ντρέπονται για τον εαυτό τους και να πιστεύουν ότι άξιζαν αυτό που έπαθαν. Οι άλλοι τους έκαναν να πιστέψουν ότι δεν έχουν δικαίωμα να διεκδικήσουν κάποια πράγματα ή να υποστηρίξουν τον εαυτό τους. Το άτομο για να αντέξει τα συναισθήματα και τις εικόνες ή την πραγματικότητα της κακοποίησης, αποδράει ψυχολογικά (διάσχιση) και αποστασιοποιείται.

Εάν αναγνωρίζετε κάτι από τα παραπάνω σε εσάς, τότε ίσως να αντιληφθείτε ότι επιλέγετε συντρόφους με ένα οξύθυμο χαρακτήρα που σας τρομάζει, που χάνει τον έλεγχο και σας ταπεινώνει, σας υποτιμά και σας κατακρίνει. Δεν σέβεται τις ανάγκες σας, σας εξαναγκάζει να κάνετε διάφορα πράγματα και εκμεταλλεύεται τις αδυναμίες σας.

Ο λόγος που όλοι μας τείνουμε να επαναλαμβάνουμε τα ίδια βιώματα και αυτοκαταστροφικά σενάρια που ζήσαμε σαν παιδιά, είναι ότι μας είναι πιο οικεία. Τις περισσότερες φορές έχουμε εσωτερικεύσει επικριτικές φωνές και έχουμε λανθασμένα πιστέψει ότι εμείς είμαστε οι κακοί της όλης υπόθεσης.

Εάν όλα τα παραπάνω νιώθετε να σας δυσκολεύουν, μη διστάσετε να ζητήσετε να δείτε ένα θεραπευτή για να σας βοηθήσει να απεγκλωβιστείτε από αυτή την παγίδα. Αναγνωρίστε πως ξεκίνησε και φαντασιακά (για αρχή) εκφράστε το θυμό σας σε αυτόν που σας κακοποίησε, μέχρι να βρείτε τον τρόπο να τον/την αντιμετωπίσετε. Μην ανέχεστε την κακοποίηση στις τωρινές σας σχέσεις και προσπαθήστε να δημιουργήσετε σχέση μ' ένα άτομο που σέβεται τα διακαιώματά σας και δε θέλει να σας πληγώσει.

Η παγίδα της μειονεκτικότητας «Είμαι ανάξιος/α»: Κυρίαρχο συναίσθημα εδώ είναι η Ντροπή. Ντρέπεστε όταν εκτίθενται τα ελαττώματά σας και μπορεί να κάνετε το παν για να αποφύγετε τέτοιες καταστάσεις.  Πιστεύετε για τον εαυτό σας ότι δεν αξίζετε και ψάχνετε συνεχώς αποδείξεις ότι οι άνθρωποι σας αντιπαθούν και σας απορρίπτουν. Μπορεί να γίνεστε αυτοτιμωρητικός/ή και αυτό με τη σειρά του να σας κάνει πολύ ευάλωτους/ες στις σχέσεις.

Κάθε ένας από εμάς διαχειρίζεται με το δικό του τρόπο την παγίδα της Μειονεκτικότητας. Κάποιοι επιτρέπουν στον εαυτό τους να γίνουν ευάλωτοι σε κάποια συγκεκριμένα σημεία και να αποκαλύψουν συναισθήματα, κάποιοι άλλοι κρύβουν ορισμένα, ενώ άλλοι φροντίζουν να υπεραναπληρώνουν αυτό που στην πραγματικότητα είναι και να καμουφλάρονται. Τα συναισθήματα της αποκάλυψης είναι δύσκολα και η κακή εικόνα εαυτού φαίνεται να είναι πειστική και παγιωμένη. Για το λόγο αυτό, πολλοί λίγοι έρχονται αναγνωρίζοντας ότι νιώθουν μειονεκτικά.
 

Αν θέλετε να κάνετε κάτι διαφορετικό ώστε να το αλλάξετε, αρχίστε να παρατηρείτε πως αντιδράτε όταν νιώθετε μειονεκτικά σε διάφορες περιστάσεις  

Όλα ξεκίνησαν όταν κάποιος στην οικογένειά σας ήταν υπερβολικά επικριτικός, προσβλητικός ή τιμωρητικός και ίσως σας έκανε να νιώθετε προβληματικός/ή. Ίσως σας κατηγορούσαν για ό,τι συνέβαινε στο σπίτι και τόνιζαν διαρκώς πόσο κακός/ια ή ανάξιος/α ήσασταν. Το αίσθημα της ταπείνωσης ακολουθούσε κάθε τέτοια συμπλοκή ενώ τα ελαττώματά σας (γιατί όλοι έχουμε!) βρίσκονταν στο στόχαστρο.

Τα ελαττώματά μας όμως είναι ένα κομμάτι του πραγματικού μας εαυτού. Και αν τα κρύβουμε σε σημείο που αρνούμαστε ότι τα έχουμε, είναι σαν να σκοτώνουμε και να θάβουμε ένα κομμάτι από εμάς. Αλλά επειδή οι πρώιμες εμπειρίες μας πάντα θα μας «κυνηγάνε», προσέξτε μήπως γίνετε εσείς επικριτικός με τα παιδιά σας, με τη σύντροφό σας ή με τους φίλους σας.

Αν θέλετε να κάνετε κάτι διαφορετικό ώστε να το αλλάξετε, αρχίστε να παρατηρείτε πως αντιδράτε όταν νιώθετε μειονεκτικά σε διάφορες περιστάσεις. Παρακολουθήστε τα συναισθήματά σας και καταγράψετε τα χαρίσματα και τα ελαττώματά σας από την ποδική σας ηλικία μέχρι σήμερα. Δεχτείτε την αγάπη από τους κοντινούς σας ανθρώπους και σταματήστε να αφήνετε τους άλλους να σας φέρονται άσχημα. Αξιολογήστε κατά πόσο σοβαρά είναι τα ελαττώματά σας και γράψτε ένα γράμμα στον επικριτικό γονέα σας.

Η παγίδα της αποτυχίας «Νιώθω αποτυχημένος/η»: Είτε τα καταφέρνετε, είτε όχι, τις περισσότερες φορές νιώθετε ότι αποτυγχάνετε. Αποθαρρύνεστε από το να κάνετε καινούρια βήματα, λέγοντας «Ποιο το όφελος. Αφού πάλι σε αποτυχία θα καταλήξει» και χάνετε όλο και περισσότερο ευκαιρίες και δεξιότητες.
 

Η προσμονή για μια αποτυχία, ίσως να λειτουργεί και σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, σαμποτάροντας πολύ συχνά τον εαυτό σας+

Η παγίδα της αποτυχίας κατακλύζει σχεδόν όλους τους τομείς, επαγγελματικούς και προσωπικούς. Η προσμονή για μια αποτυχία, ίσως να λειτουργεί και σαν αυτοεκπληρούμενη προφητεία, σαμποτάροντας πολύ συχνά τον εαυτό σας. Μερικοί πιο συχνοί τρόποι ίσως να είναι το γεγονός ότι υποτιμάτε τις ικανότητές και τα επιτεύγματά σας και μεγεθύνετε τις αδυναμίες και τα λάθη σας.

Αποφεύγετε ίσως να παίρνετε πρωτοβουλίες ή αποφάσεις μόνοι σας στη δουλειά, με αποτέλεσμα να μην σας εμπιστευτούν για μια πιο υπεύθυνη θέση. Επιλέγετε μια καριέρα κατώτερη των δυνατοτήτων σας, ή σε μια προσπάθεια να κρύψετε και να υπεραναπληρώσετε το αίσθημα της αποτυχίας, μπορεί να επιλέξετε μια δουλειά πάρα πολύ δύσκολη και αυτό να σας φέρει πάλι στο ίδιο σημείο.

Αν γυρίσετε το χρόνο πίσω, ίσως να ξανανιώσετε εκείνο το αίσθημα που άφηνε πίσω της η έντονη επικριτικότητα από κάποιον γονέα σας. Οι γονείς σας μπορεί να σας είχαν θέσει πολύ υψηλές προσδοκίες, τις οποίες δικαίως σαν παιδί δεν μπορέσατε να εκπληρώσετε. Ίσως σας να σας συνέκριναν με τα αδέλφια σας/ξαδέλφια σας ή να είχατε μια μαθησιακή δυσκολία και να μην ήσασταν τόσο καλός μαθητής.

Τέλος, μπορεί οι γονείς σας να μην σας έθεταν αρκετούς περιορισμούς και έτσι να μην συνηθίσατε στην αυτοκυριαρχία ή στις ευθύνες. Συνεπώς, δεν είχατε την απαραίτητη στήριξη ώστε να μάθετε να κάνετε συστηματικά και αποτελεσματικά τις σχολικές σας εργασίες ή να μάθετε τεχνικές και ικανότητες.

Έχετε δυνατότητες αλλά δεν σας δόθηκαν οι ευκαιρίες να τις ανακαλύψετε και να τις αξιοποιήσετε. Φτιάξτε μια λίστα με τα προτερήματα και τις ικανότητές σας από όταν ήσασταν παιδί μέχρι σήμερα. Αν ανακαλύψετε ότι υπάρχουν κάποια πραγματικά κενά στις γνώσεις σας λόγω των χρόνων αποφυγής, αναγνωρίστε τα πραγματικά αίτια και μην κατηγορείτε άλλο τον εαυτό σας. Αναγνωρίστε την πρόοδο που έχετε κάνει και ανταμείψτε τον εαυτό σας που αποφασίζει να ξεκινήσει και να δοκιμάσει από την αρχή κάποιες νέες για εσάς δεξιότητες και ικανότητες.

Η παγίδα της ευαλωτότητας «Φοβάμαι την καταστροφή»: Κατακλύζεστε συχνά από το άγχος και τη σκέψη ότι θα σας πλήξει η καταστροφή και δεν θα μπορέσετε να την αντιμετωπίσετε. Υπάρχουν 4 κατηγορίες ευαλωτότητας, ανάλογα με το που ανήκει η παγίδα σας: 1) υγεία και ασθένεια, 2) κίνδυνος, 3) φτώχεια, 4) απώλεια ελέγχου.

Αν ανήκετε στην πρώτη κατηγορία της υγείας και της ασθένειας, τότε μάλλον αναζητάτε διαρκώς σωματικά συμπτώματα που να προμηνύουν κάποιο πιθανό πρόβλημα. Ανησυχείτε ότι κάτι σοβαρά ιατρικό σας συμβαίνει, αν και οι γιατροί σας διαβεβαιώνουν για το αντίθετο.
 

Η απώλεια ελέγχου αφορά εκείνα τα άτομα που έχουν ένα καταστροφολογικό τρόπο σκέψης και ίσως εκδηλώνουν πολλές προσβολές πανικού  

Όσον αφορά την παγίδα ευαλωτότητας στον κίνδυνο, φαίνεται να ανησυχείτε υπερβολικά τόσο για τη δική σας ασφάλεια όσο και των αγαπημένων σας προσώπων. Φοβάστε τις φυσικές καταστροφές (σεισμοί, πλημμύρες), καθώς και τα αυτοκινητιστικά και αεροπορικά δυστυχήματα, παρόλο των λογικών πιθανοτήτων.

Η ευαλωτότητα ως προς τη φτώχεια αφορά κυρίως ανθρώπους που έζησαν την παιδική τους ηλικία σε εμπόλεμες, κατοχικές και οικονομικά δυσμενείς καταστάσεις της χώρας τους και της οικογένειάς τους. Αποταμιεύετε ακόμα και ευτελή ποσά και παρόλο την οικονομική άνεση που διαθέτετε, ανησυχείτε υπερβολικά ακόμα και για μικροέξοδα, φοβούμενοι/ες την απόλυτη οικονομική σας καταστροφή. Αν χάσετε τα χρήματά σας, τότε είστε έρμαιο της οποιαδήποτε καταστροφής σας έρθει!

Τέλος, η απώλεια ελέγχου αφορά εκείνα τα άτομα που έχουν ένα καταστροφολογικό τρόπο σκέψης και ίσως εκδηλώνουν πολλές προσβολές πανικού. Αν και εσείς ανήκετε εδώ, τότε σίγουρα θα ξέρετε ότι ο φόβος σας είναι μήπως πάθετε νευρικό κλονισμό, λιποθυμήσετε, τρελαθείτε ή χάσετε τον έλεγχο. Σκέφτεστε ότι μπορεί να σας συμβεί το χειρότερο και νιώθετε τόσο αδύναμη/ος που δεν μπορείτε να αντιμετωπίσετε την πραγματικότητα.

Και για τις τέσσερις περιπτώσεις, η παιδική ηλικία έχει να μας δώσει μια καλή εξήγηση. Ένας από τους γονείς σας μπορεί να είχε την ίδια παγίδα ή ήταν υπερπροστατευτικός και σας προειδοποιούσε συχνά για συγκεκριμένους κινδύνους. Από την άλλη πλευρά, μπορεί και να μη σας προστάτευαν αρκετά και έτσι να νιώθατε ευάλωτος/η. Επιπλέον, εάν εσείς ή κάποιος από τους γονείς σας πέρασε μια τραυματική εμπειρία, είναι πολύ πιθανό να σας στιγμάτισε με αυτόν τον τρόπο.

Αν θέλετε να κάνετε ένα βήμα προς την αντιμετώπιση αυτών των φόβων, κάντε μια πρώτη καταγραφή, βαθμολογήστε τους και βάλτε τους σε μια ιεραρχική κλίμακα. Ζητήστε βοήθεια από αγαπημένα σας πρόσωπα και εξετάστε μαζί την πιθανότητα να συμβούν όλα αυτά που φοβάστε. Εξασκηθείτε σε τεχνικές χαλάρωσης, αντιμετωπίστε τον κάθε φόβο και ανταμείψτε τον εαυτό σας.


Από την Ψυχολόγο Αγγελική - Βλασοπούλου

Via: psychology4talk


Διαβάστε επίσης:
5 βήματα για να αλλάξουμε μια συνήθεια
Οι γνωστικές στρεβλώσεις και πώς επηρεάζουν τη ζωή μας
Πώς να θέσω όρια

εμφάνιση σχολίων