Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Ένας σημαντικός Έλληνας

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Η συνέντευξη του Δημήτρη Χριστοδούλου που τιμήθηκε φέτος με διεθνές βραβείο Shaw, δόθηκε στον Δημήτρη Γαλάνη και δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα το ΒΗΜΑ.

ΤΗΝ ΤΕΤΑΡΤΗ 28 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΣΤΟ ΧΟΝΓΚ ΚΟΝΓΚ η απονομή των βραβείων Shaw, τα οποία από το 2004 απονέμονται κάθε χρόνο σε επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο που το έργο τους έχει ξεχωρίσει στους τομείς της αστρονομίας, της ιατρικής και των μαθηματικών. Πρόκειται για μια διάκριση που πολλοί χαρακτηρίζουν ως «το ασιατικό Νόμπελ».

ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟΥΣ ΕΦΕΤΙΝΟΥΣ ΒΡΑΒΕΥΘΕΝΤΕΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, ένας από τους πλέον σημαντικούς μαθηματικούς της εποχής μας, ο οποίος μοιράζεται το εφετινό βραβείο Shaw για τις μαθηματικές επιστήμες μαζί με ένα άλλο ιερό τέρας των σύγχρονων μαθηματικών, τον αμερικανό Ρίτσαρντ Χάμιλτον.

Ο κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΕΧΕΙ ΤΙΜΗΘΕΙ ΜΕ ΜΕΡΙΚΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΒΡΑΒΕΙΑ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΟΥ και θεωρείται από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα ως ο κορυφαίος έλληνας μαθηματικός της σύγχρονης περιόδου. Έχει λάβει μέρος σε πολλά ερευνητικά προγράμματα και έχει διατελέσει καθηγητής σε αρκετά ξένα πανεπιστήμια, μεταξύ των οποίων και το πανεπιστήμιο του Πρίνστον, που τα τελευταία 70 χρόνια είναι το κέντρο της μαθηματικής πρωτοπορίας. Σήμερα διδάσκει στο πανεπιστήμιο ΕΤΗ της Ζυρίχης.

ΤΟΝ ΣΥΝΑΝΤΗΣΑΜΕ ΠΡΙΝ ΛΙΓΟ ΚΑΙΡΟ ΣΤΗΝ ΚΗΦΙΣΙΑ. Είχε μόλις επιστρέψει από ολιγοήμερες διακοπές στη Ζάκυνθο. Ο λόγος του ελλειπτικός, γεμάτος παρενθέσεις, αγκύλες και παραπομπές, όπως, ίσως, είναι η σκέψη των μαθηματικών.

ΜΕ ΧΙΟΥΜΟΡ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΔΙΑΘΕΣΗ αρχίζει την κουβέντα μας λέγοντας πόσο χαρούμενος ένιωσε όταν έμαθε ότι τιμήθηκε με το βραβείο Shaw. «Όμως πρέπει να σας πω ότι χάρηκα ακόμα περισσότερο επειδή το μοιράστηκα με τον Χάμιλτον, τον οποίο θεωρώ αδελφή ψυχή» εξηγεί. «Έχουμε την ίδια νοοτροπία, την ίδια φιλοσοφία. Είναι ένας άνθρωπος σαν κι εμένα, κάπως μονήρης. Αφοσιώνεται σε κάτι και ακολουθεί το δικό του όραμα χωρίς να δίνει σημασία στο τι λένε οι άλλοι».

ΣΤΗ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 1960 Ο κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΥΠΗΡΞΕ ΠΑΙΔΙ-ΘΑΥΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Έφυγε από την Ελλάδα το 1968 σε ηλικία 16 ετών για να παρακολουθήσει μαθήματα στο Πρίνστον ως φοιτητής «υπό δοκιμασία». Επτά μήνες αργότερα γινόταν δεκτός στο μεταπτυχιακό τμήμα του φημισμένου πανεπιστημίου.

ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ εκδηλώθηκαν μερικά χρόνια αργότερα το 1977. Το έργο για το οποίο είναι παγκόσμια γνωστός έχει να κάνει με τις εξισώσεις της γενικής θεωρίας της σχετικότητας του Αϊνστάιν. «Σε αυτό το κομμάτι του έργου μου αναφέρεται και το βραβείο Shaw» παρατηρεί. «Και τονίζει περισσότερο απ’ όλα το έργο που έκανα τελευταία, πριν από τρία χρόνια, το οποίο έχει να κάνει με τον σχηματισμό των μελανών οπών στην γενική θεωρία της σχετικότητας. Αυτό το γεγονός με χαροποιεί ιδιαίτερα γιατί αυτό το θεωρώ κι εγώ το πιο σημαντικό έργο μου».

Τα μυστικά του κόσμου

ΡΩΤΑΜΕ ΤΙ ΗΤΑΝ ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΤΟΝ ΩΘΗΣΕ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΕΙ ΜΕ ΤΟ ΘΕΜΑ ΑΥΤΟ. «Όταν ήμουν teenager, ήταν η εποχή του διαστήματος. Όλος ο κόσμος είχε τα μάτια στραμμένα στο διάστημα και την κατάκτησή του» εξηγεί. Περιγράφει το όνειρο ενός εφήβου να κατακτήσει τα μυστικά του σύμπαντος. «Η γενική θεωρία της σχετικότητας του Αϊνστάιν είναι τόσο θεμελιώδης επειδή είναι η θεωρία του χωροχρόνου. Μετά όταν απέκτησα μεγαλύτερη οικειότητα με την επιστήμη των μαθηματικών κατάλαβα εκτός των άλλων ότι η θεωρία αυτή γεωμετροποίησε ένα κομμάτι της φυσικής».

Οι αρχαίοι Έλληνες μαθηματικοί

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΑΣΤΡΑΦΤΟΥΝ καθώς περνάμε στο δεύτερο μεγάλο του πάθος που είναι τα μαθηματικά των αρχαίων Ελλήνων.

«Η ΓΕΩΜΕΤΡΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Οι αρχαίοι Έλληνες γεωμέτρες ήσαν ασυναγώνιστοι. Να σκεφτείτε ότι ακόμα και σημερινά πράγματα, ο τρόπος της σκέψης και το αρχέτυπο της γεωμετρικής σκέψης βρίσκεται στα αρχαία κείμενα, όπως για παράδειγμα το θεώρημα του Φερμά επιλύθηκε μέσω των ελλειπτικών καμπυλών. Οι ελλειπτικές καμπύλες εμφανίζονται για πρώτη φορά στο έργο του Απολλώνιου», λέει.

Ο κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΔΕΝ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΟΣΟ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ. «Στην Αμερική, στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, με κάλεσαν να τους κάνω μια ομιλία σχετικά με το θέμα αυτό. Ήταν την ημέρα της εορτής των Ευχαριστιών και περίμενα ότι θα μιλούσα σε άδειες καρέκλες. Έκανα λάθος. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη, υπήρχαν ακόμα και όρθιοι. Η ομιλία αυτή μεταφράζεται και στα κινέζικα από το υπουργείο Παιδείας της Κίνας. Βλέπετε λοιπόν ότι υπάρχει ένα τεράστιο παγκόσμιο ενδιαφέρον. Στη χώρα μας όμως όχι και τόσο. Έχω προσπαθήσει να κάνω ότι μπορώ για να αφυπνίσω το ενδιαφέρον για το θέμα αυτό, αλλά χωρίς πολλά αποτελέσματα» υπογραμμίζει.

Η ΚΟΥΒΕΝΤΑ ΜΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΠΕΡΝΑΕΙ ΣΤΙΣ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. «Εδώ και δέκα χρόνια βρίσκομαι στην Ελλάδα ένα μεγάλο μέρος του χρόνου, περίπου επτά μήνες» λέει.

«ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ: ΕΝΩ ΕΧΩ ΤΙΜΗΘΕΙ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΔΕΝ ΜΕ ΕΧΟΥΝ ΚΑΛΕΣΕΙ ΝΑ ΚΑΝΩ ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΔΙΑΛΕΞΗ. Επί δέκα ολόκληρα χρόνια. Ενώ είχα πολλές φορές εκδηλώσει τέτοιο ενδιαφέρον, χωρίς μάλιστα ποτέ να ζητήσω την οποιαδήποτε αμοιβή. Έχω μια συνεργασία με το πανεπιστήμιο Κρήτης, αλλά στην Αθήνα δεν είχα ποτέ ούτε μία πρόσκληση».

Η υποβάθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων

Ο κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ΔΗΛΩΝΕΙ ΑΔΥΝΑΜΟΣ ΝΑ ΛΥΣΕΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΑΥΤΟ. «Δεν ξέρω σε τι οφείλεται αυτή η συμπεριφορά. Ένα πράγμα είναι η άγνοια. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία τριάντα χρόνια το ελληνικό πανεπιστήμιο έχει υποβαθμιστεί. Το μόνο που έχει μια διεθνή παρουσία είναι το πανεπιστήμιο Κρήτης. Και αυτό το βλέπεις γιατί όταν πας εκεί υπάρχουν μεταδιδακτορικοί φοιτητές από τη Γερμανία, την Αγγλία, την Αμερική, διάφορες χώρες.

»ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΤΙ ΤΕΤΟΙΟ ΔΕΝ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ. Φαίνεται καθαρά ότι τα ελληνικά πανεπιστήμια έχουν παραμείνει σε ότι ίσχυε πριν από τριάντα χρόνια. Δεν παρακολουθούν τις εξελίξεις. Πριν ήμασταν περισσότερο εναρμονισμένοι με το διεθνές επιστημονικό γίγνεσθαι. Επίσης έχει μειωθεί σε τρομακτικό βαθμό ο αριθμός των ελλήνων μεταπτυχιακών φοιτητών σε πανεπιστήμια του εξωτερικού. Καμία σχέση με την εποχή που εγώ ήμουν μεταδιδακτορικός φοιτητής. Ο σύλλογος των έλλήνων φοιτητών στο Πρίνστον ήταν μεγάλος σύλλογος. Σήμερα είναι τρεις κι ο κούκος».

Η ελληνική κρίση

ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΜΑΣ ΟΤΙ Η ΚΡΙΣΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΣΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ, η κουβέντα μας στρέφεται στην κοινωνική κρίση. «Θυμάμαι την εποχή που ήμουν μικρό παιδί η Ελλάδα είχε ένα βιοτικό επίπεδο πολύ χαμηλό, αλλά ένα πνευματικό επίπεδο πολύ υψηλό. Είναι γεγονός ότι η εικόνα που εκπέμπει η χώρα μας στο εξωτερικό δεν είναι και η καλύτερη. Έχει περάσει η εποχή που υπήρχαν έλληνες με διεθνή ακτινοβολία. Δείχνουμε την εικόνα ενός κράτους, όπου δυστυχώς οι θρασύτατοι και οι επιπόλαιοι είναι αυτοί που προβάλλονται και επιπλέουν», σημειώνει.

ΡΩΤΑΜΕ ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ. «Βραχυπρόθεσμα είμαι πολύ απαισιόδοξος» λέει. «Αλλά μακροπρόθεσμα είμαι πολύ αισιόδοξος. Θα μπορούσε η κρίση να είναι μια ευκαιρία να κάνουμε μια ενδοσκόπηση. Να ανακαλύψουμε ξανά τι είναι αυτό που μας κάνει ευτυχισμένους. Είναι αδύνατον να είναι κανείς ευτυχής όταν ο κόσμος γύρω του δυστυχεί».

εμφάνιση σχολίων