Βογιατζής: Με βολεύει Α' ΠΡΟΣΩΠΟ να νιώθω ότι η Μαλβίνα ζει

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Η παρακάτω συνέντευξη δόθηκε από τον σκηνοθέτη Λευτέρη Βογιατζή το 2002, στον Πέτρο Μπιρμπίλη, για την έκδοση-αφιέρωμα Η Μαλβινα στην Οδό Πανός (Πέτρος Μπιρμπίλης, εκδ. Οδός Πανός)

Π.Μ. Η Μαλβίνα σε θεωρούσε το νούμερο ένα στο θέατρο. Το ξέρεις;

Λ.Β. Γιατί μου το κάνεις αυτό τώρα; Μου είναι αδύνατον να μιλήσω για τη Μαλβίνα. Είναι ένα θέμα που με στενοχωρεί πάρα πολύ.

Π.Μ. Πότε γνωριστήκατε;

Λ.Β. Πριν είκοσι και βάλε χρόνια, στα καμαρίνια του Άλσους, όταν για πρώτη -και τελευταία φορά- έπαιξα στην επιθεώρηση στο Αντάμ Παπαντάμ, που ήταν και η πρώτη παράσταση της Ελεύθερης Σκηνής. Ήταν φίλη του Σταμάτη, του Φασουλή. Ήταν μια γλύκα, πανέμορφη, μόλις είχε κάνει την κόρη της νομίζω. Μίλησες με τον Σταμάτη;

Π.Μ. Μίλησα. Τον πήρα τρεις φορές. Μου φάνηκε ότι τον πίεσα πολύ. «Μου βάζεις πολύ δύσκολα» είπε την τρίτη φορά «Προσπάθησα αλλά μου είναι αδύνατον.» Αισθάνθηκα άσχημα και του είπα να το ξεχάσει. Ξέρεις είναι από τα βασικά προβλήματα αυτής της ιστορίας. Παίρνω τον κόσμο και ξύνω πληγές. Για πες μου όμως την συνέχεια…

Λ.Β. Υπήρχε λοιπόν μια αμοιβαία συμπάθεια και ως εκ τούτου βλεπόμασταν πότε πότε, και μερικές φορές μάλιστα με κάλεσε στο σπίτι της και φάγαμε. Η Μαλβίνα με είχε φέρει πολύ δύσκολη θέση θυμάμαι, γιατί στο περιοδικό που έγραφε εκείνη την εποχή, δεν υπήρχε φορά που να μην αναφερθεί σε μένα ή στην παράσταση. Είχα ανεβάσει τους Αγροίκους τότε.

Π.Μ. Τι αναμνήσεις έχεις από την Μαλβίνα την εποχή εκείνη;

Λ.Β. Με την Μαλβίνα είχαμε από την αρχή μια περίεργη σχέση. Εγώ ξέρεις επιφανειακά έχω μια πολύ συντηρητική στάση απέναντι σε πολλά πράγματα, που όμως -σε τελική ανάλυση- μπορεί να αναφέρεται σε πιο «προχωρημένα» πράγματα από εκείνα που πρεσβεύουν οι θεωρούμενοι ως «προχωρημένοι». Και η Μαλβίνα, στην οποία πάντα άρεσε να τα λέει όλα, να μην κρύβεται, μου έκανε μια συνέντευξη για την τηλεόραση. Εγώ πάντοτε είχα ένα συγκρατημό -ακόμα τον έχω, αλλά τότε ακόμα πιο πολύ- με τις συνεντεύξεις, κι αισθανόμουνα τύψεις που ενώ ήταν πολύ αγαπημένο μου πρόσωπο εγώ παρέμενα στρείδι. Μου έλεγε διάφορα κι εγώ… τίποτα, δεν συμμετείχα. Αυτό θυμάμαι πολύ έντονα. Κι ακόμα – αυτό μου έκανε πάντα εντύπωση σ’ εκείνη- το ότι εντελώς σοκαριστικά, μου χαρακτήριζε πράγματα που της συνέβαιναν, με δυο τίτλους, τους οποίους πέταγε με τον πιο φυσικό τρόπο. Έτσι…

Π.Μ. Σαν μπόμπα.

Λ.Β. Ναι, σαν μπόμπα. Κάτι το ασύλληπτο σε περιεκτικότητα. Σοκαριστικά συμπυκνωμένα νοήματα! Δεν μπορείς να φανταστείς σε τι σημείο! Και μερικές φορές για πράγματα πολύ προσωπικά… Μα τι να πούμε, τι να σου πω για την Μαλβίνα. Γι’ αυτό στην αρχή δεν ήθελα να μιλήσω. Τι να πει κανείς γι αυτό το φαινόμενο! Γι’ αυτήν την τρέλα!… Όσο θυμάμαι που την έβλεπα σε αφίσες στο δρόμο… Θυμάσαι; Για εκείνο το κέντρο που τραγούδαγε κάποιον καιρό.

Π.Μ. Α, ναι, ασύλληπτο!

Λ.Β. Είχες την εντύπωση πως με κάθε της κίνηση έκανε ένα είδος αυτοψυχανάλησης. Χρησιμοποιούσε τα πάντα, κάθε δευτερόλεπτο, δεν άφηνε τίποτα να πάει χαμένο. Και πάντα υπήρχε χιούμορ πίσω απ’ όλα όσα έκανε.

Π.Μ. Ακόμη και στα πιο σοβαρά…

Λ.Β. Αυτό που χαρακτήριζε την Μαλβίνα, και που μπορούσε να παρεξηγήσει κάποιος, ήταν η γενναιοδωρία και η ευχέρεια με την οποία χρησιμοποιούσε τις γνώσεις και τις σκέψεις της. Παίζοντας ένα παιχνίδι και χαιρόμενη με αυτό το παιχνίδι. Συνδέοντας με τον δικό της μοναδικό τρόπο ορισμένα στοιχεία, εννοούσε κάτι πέρα –πολύ πέρα- από την κοσμική διάσταση που είχε πολλές φορές η υπέρβασή της – γιατί πολλές φορές έπαιρνε έναν κοσμικό χαρακτήρα, είχε μια λεκτική φιλαρέσκεια.

Π.Μ Της άρεσε να χρησιμοποιεί όρους, τσιτάτα, ή –εξεπιτούτου- «Ελληνικούρες».

Λ.Β. Δεν θυμάσαι τις εκπομπές της; Αυτές τις εκπομπές, τις οποίες ως σκηνοθέτης παρακολουθούσα προσπαθώντας να συλλάβω κάτι από την απίστευτη ενέργειά της, να κατανοήσω από πού ξεπηδούσε όλο αυτό το άναρχο πράγμα το οποίο όμως, είχε αρχή μέση και τέλος πάντα! Ξέρεις, ήταν άπειρες οι φορές που την μιμήθηκα μέσα στον θίασο. Την μιμούμουνα σε σχέση με τους συνενετευξιαζόμενους πάντα. Είχε απίστευτο γέλιο. Ήταν ένα πανηγύρι! Ειδικά μου άρεσε να κάνω τις στιγμές που συμφωνούσε, αλλά που εσύ καταλάβαινες ότι αυτές οι συμφωνίες κάθε άλλα πάρα συμφωνίες ήτανε. Μπορεί να μιλούσε για παράδειγμα με κάποια ατάλαντη πρωταγωνίστρια για την μετριότητα, να μιλάνε για το ίδιο πράγμα και η Μαλβίνα να εννοεί –σαφέστατα- άλλα.

Π.Μ. Αυτό που ήταν επίσης εντυπωσιακό με αυτήν την τόσο εκρηκτική προσωπικότητα, ήταν το πως όταν την γνώριζες προσωπικά ήξερες ότι σε γενικές γραμμές ήταν μια γυναίκα κατατονική, όπως αυτοχαρακτηρίστηκε σε μια συνέντευξη της.

Λ.Β. Κι όμως, αυτό εξηγούσε πολλά πράγματα. Πάρα πολλά. Τίποτα δεν ήταν τυχαίο στη ζωή της. Και τίποτα από αυτά που της συνέβησαν, ακόμη και τα πιο δυσάρεστα, δεν ήταν πράγματα που να μην τα επεδίωξε. Είπαμε, ήταν ένας πολύπλοκος χαρακτήρας. Πολλές φορές σε έφερνε σε δύσκολη θέση με το πώς αντιλαμβανόταν ορισμένα πράγματα, αλλά και με το πως σου δημιουργούσε μια ανάγκη να σκεφτείς κι εσύ ο ίδιος διαφορετικά όλα όσα σκεφτόσουν με συγκεκριμένο τρόπο μέχρι τώρα. Σε έκανε κι αναρωτιόσουνα, συνέχεια.

Π.Μ. Είναι αυτό που είπες πριν. Της άρεσε το παιχνίδι.

Λ.Β. Της άρεσε και το τιμούσε, γι αυτό το έπαιζε συνέχεια. Πιστεύω ότι στο βάθος είχε. Πρώτη φορά το σκέφτομαι, γιατί δεν τολμάω να σκεφτώ μερικά πράγματα για την Μαλβίνα.  Αλλά αλήθεια, σου το ξαναλέω δεν μπορώ και καταλάβω για τι συζητάμε αυτή τη στιγμή. Αλήθεια σου λέω. Είναι ένα πρόσωπο που δεν θέλω να πιστέψω ότι έχει φύγει. Δεν είναι τόσο εύκολο να πάρει κανείς απόφαση ότι κάτι έχει χαθεί. Φοβάμαι ότι αυτό συμβαίνει μερικές φορές από τεμπελιά. Δεν ξέρω. Ίσως να με βολεύει να νιώθω ότι ακόμη ζει. Από την άλλη θα θεωρούσα πολύ βλακώδες να την χαρακτηρίσω, να μιλήσω γλυκά γι αυτήν. Εννοείται ότι έχει μεγάλη σημασία το να μιλάμε γλυκά για πρόσωπα που αγαπήσαμε και ότι έχουμε την επιθυμία να τα τακτοποιήσουμε λεκτικά μέσα σε ένα σύμπαν, να πούμε τα πιο έξυπνα πράγματα για αυτούς, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση αυτό δεν έχει νόημα, γιατί ήταν τόσο εκρηκτική που μόλις μέσα από την κουβέντα μας την αντιληφθώ κάπου, παραλύω. Αυτό έχω πάθει τώρα. Τσακ! Μου βγαίνει η μορφή της στην επιφάνεια εντελώς εκρηκτικά.

Π.Μ. Θα μπορούσε να σε εμπνεύσει θεατρικά;

Λ.Β. Εγώ δεν είμαι συγγραφέας αλλά αφού σου λέω ότι βούταγα την ενέργειά της κάθε φορά που την έβλεπα!

Π.Μ. Την χαρακτήριζε πάντως μια έντονη θεατρικότητα…

Λ.Β. Την οποία χρησιμοποιούσε κοροϊδεύοντάς την ταυτόχρονα. Τα έκανε όλα μαζί την ίδια στιγμή. Απολάμβανε όλες τα πλευρές. Είχε αυτή την ανάγκη. Μια ανάγκη που ξεκινούσε πολύ βαθιά από μέσα της. Ούτε και η ίδια δεν θα ‘θελε να εντοπίσει από πού υποψιάζομαι. Είχε και το άλλο: ήθελε να προλάβει την απάντησή σου, την αμφιβολία σου, και να δώσει η ίδια απαντήσεις.

Π.Μ. Δεν άφηνε τίποτα να της ξεφύγει. Δεν ζεις με έναν τέτοιο τρόπο χωρίς να πληρώσεις κι ένα τίμημα όμως.

Λ.Β. Ε, ναι! Οπωσδήποτε, όλοι οι άνθρωποι που έχουν δείξει επιθυμία για την επιτυχία, κάτι έχουν θυσιάσει γι αυτό. Έχει σημασία να ‘χεις μεν την επιθυμία αλλά σιγά σιγά να την σβήνεις. Και να μπορείς να την αντικαθιστάς με κάτι άλλο, με κάποια άλλη κατάσταση. Η Μαλβίνα αυτό έκανε πάντα. Δεν έμενε στάσιμη. Αλλά ότι κι αν έκανε, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την ολόψυχη διάθεσή της. Δινόταν ολοκληρωτικά στα πράγματα που την ενδιέφεραν. Από την άλλη, δεν ξέρω αν είναι η σωστή λέξη, – μάλλον δεν είναι- αλλά κάηκε, κάηκε αυτή η γυναίκα. Τα έζησε όλα πάρα πολύ έντονα και πάρα πολύ γρήγορα. Ίσως για αυτό να της συνέβη αυτό που της συνέβη. Ήταν πάντα πολύ ζωντανή για τους υπόλοιπους.

Π.Μ. Έζησε ουσιαστικά αν μη τι άλλο.

Λ.Β. Ήταν φανταστικό το πώς λειτουργούσε. Μερικές φορές όταν πήγαινα να συζητήσω κάτι μαζί της φοβόμουνα. Η εικόνα που είχα μπροστά μου όταν την έβλεπα ήταν πιο δυνατή από αυτό που είχα πάει για να της πω.

Π.Μ. Ένιωσες ότι άλλαζε με τον καιρό;

Λ.Β. Ναι, νομίζω ότι έκανε έναν τεράστιο δρόμο. Όλοι δεν αλλάζουμε όμως! Με την έννοια ότι με τον χρόνο γίνονται πιο έντονα ορισμένα στοιχεία μας. Όλα αυτά που σε απασχολούν ως παιδί έως ένα βαθμό, με το πέρασμα του χρόνου αρχίζουν και βγαίνουν στην επιφάνεια επιτακτικά. Σου λέω : και μόνο που την έβλεπα στις αφίσες στο δρόμο με την μαντίλα, ως τραγουδίστρια, εμένα ξερός! Δεν της το είπα ποτέ αλλά καθόμουνα πολύ ώρα και την κοίταζα στη μέση του δρόμου μπας και καταλάβω τι ήθελε να νιώσει, τι ήθελε να βιώσει μέσα από αυτό! Δεν μπορούσα να καταλάβω. Ήθελε ίσως να βιώσει τον εαυτό της σαν να ήταν μια άλλη, σαν ένα πρόσωπο θεατρικό. Πάντως ότι και να ‘ταν ο τρόπος που είχε επιλέξει για να το κάνει ήταν κάτι το καταπληκτικό.

Π.Μ. Γιατί, με την η εμμονή της για την μαγειρική τι έχεις να πεις; Πάντα πίστευα ότι όλα αυτά τα μαγειρέματα ήταν κάτι παραπάνω από απλά μαγειρέματα.

Λ.Β. Με τα παιδιά, που τα ‘παιρνε στο στούντιο εκεί που μαγείρευε. Ήταν καταπληκτικό! Είχε μια αρμονία όλο αυτό το πράγμα, σαν την τέλεια μουσική.
Σε έκανε να πιστέψεις ότι ήταν δοσμένη απόλυτα στην μαγειρική. Κοίταξε, με την Μαλβίνα αυτό ήταν το καταπληκτικό: ότι κάτω απ’ όλα υπήρχε μια συνειδητοποίηση. Δημιουργούσε αυτές τις περσόνες σαν τα παιδιά που παίζουν βώλους, ή κρυφτό. Επίσης, κάτι άλλο, πολύ σημαντικό για μένα, πάρα πολύ σημαντικό. Ήταν ένα πρόσωπο που εμπιστευόμουνα απόλυτα. Δεν πίστευες ποτέ ότι θα μπορούσε να σου την φέρει ή να σου κάνει κάτι κακό -καλά εγώ έχω γενικά μια τάση να μην αισθάνομαι ότι μπορεί να μου κάνουν κακό-, αλλά με την Μαλβίνα δεν υπήρχε η παραμικρή περίπτωση. Θα ήταν αδύνατον να νομίσει κάποιος ότι η Μαλβίνα θα μπορούσε να σκεφτεί ή να κάνει κάτι που θα επηρεάσει αρνητικά ένα άλλο πρόσωπο. Πιο πολύ μπορεί να κινδύνευες από κάποιον οικείο σου παρά από την Μαλβίνα. Ακόμη και τα πράγματα που απεχθανόταν τα απεχθανόταν με τον πιο ειλικρινή τρόπο.

Π.Μ. Σε ρωτούσε για τα προσωπικά της θέματα;

Λ.Β. Ρωτούσε τη γνώμη μου και της έλεγα: «Αδύνατον! Δεν ξέρω τι να σου πω. Αν με ρωτήσεις τι θα έβαζα την πρωταγωνίστρια να κάνει σε μια αντίστοιχη θεατρική σκηνή θα σου έλεγα αλλά να σου πω εσένα τι είναι το σωστό, αδύνατον. Ή άλλες φορές θυμάμαι …Το τι μου έλεγε μέσα σε ένα πεντάλεπτο! Έπαιρνε φόρα. Της έλεγα: «Άσε με ρε παιδί μου να το καταλάβω πρώτα!» Αυτή τίποτα.

Π.Μ. Θεωρούσε δεδομένο ότι την ακολουθoύν οι συνομιλητές της, ότι είναι συντονισμένοι! Κι ας μην την καταλάβαινες πάντα.

Λ.Β. Ε, καλά, άστο αυτό. Αυτό ήταν που σε σόκαρε κανονικά! Και πόσο μάλλον με έναν άνθρωπο σαν εμένα – που δεν νομίζω ότι αυτό που σκέφτομαι εγώ μπορεί να το σκέφτεσαι κι εσύ. Αλλά ξέρω ότι υπόγεια εκείνη είχε πάντα μια απόλυτη κατανόηση για το πώς αισθάνομαι, κι εγώ μια απόλυτη σιγουριά για εκείνη. Όχι, ποτέ δεν πάψαμε να έχουμε επικοινωνία, ποτέ! Αισθανόμασταν άμεση εκτίμηση ο ένας για τον άλλον – όχι αυτό το τυπικό. Υπήρχε κάτι σαν …

Π.Μ. Συνενοχή.

Λ.Β. Ναι. Αυτό ήταν η ουσία της σχέση μας. Αυτό ήταν το συγκινητικό. Μα κοίτα! Και μόνο που έβλεπες το πρόσωπό της! Σε όποια φωτογραφία και να την δεις, σε όποια εκπομπή – ακόμη και αν έλεγε «αυτονόητες κακίες»- το πρόσωπό της δεν έχει κακία. Πώς να το πω… Δεν εχει ποτέ κάτι στερημένο!

Π.Μ. Υπάρχει όμως μια αγωνία πίσω από αυτό το χορτασμένο και συνήθως χαμογελαστό πρόσωπο, αν κοιτάξεις προσεκτικότερα.

Λ.Β. Ένα άγχος, θα έλεγα εγώ. Και αυτό είναι κάτι άλλο, κάτι που φανερώνει ότι επρόκειτο για ένα παιδί. Ένα παιδάκι φαίνεται πίσω από αυτή την αγωνία. Ίσως και κάποια συμπλέγματα σαν αυτά που έχουμε όλοι. Αλλά στην περίπτωση της Μαλβίνας υπήρχε μια ένδοξη αίσθηση σε αυτά τα συμπλέγματα. Προέβαλε υπέροχα αυτό που της συνέβαινε. Δεν ξέρω πως αλλιώς να το πω. Πιστεύω ότι κάτω από άλλες συνθήκες θα μπορούσε να είναι μια σημαντική δοκιμιογράφος – χωρίς αυτό να σημαίνει πως κάτι τέτοιο θα ήταν σημαντικότερο.

Π.Μ. Όπως θα μπορούσε επίσης να είναι άνετα και μια σπουδαία μαθηματικός. Δεν ξέρω γιατί, αλλά έχω την εντύπωση ότι μέσα στην ρευστότητά της η σκέψη της ήταν εντελώς μαθηματική. Άλλωστε συχνά μέσα από τα κομμάτια της έκανε αναφορές στα Μαθηματικά.

Λ.Β. Συμφωνώ απόλυτα. Αρκεί να δεχτούμε ότι τα Μαθηματικά είναι μια ανώτερη μορφή πολιτισμού και καθημερινότητας στην οποία εμπίπτουν ΚΑΙ τα αισθήματα.

Π.Μ. Αυτό εννοώ. Με την φιλοσοφική τους έννοια.

Λ.Β. Τώρα είπες τη λέξη. Δεν τολμάω να το πω γιατί ίσως να είναι παρεξηγήσιμο.

Π. Μ. Ποιο;

Λ.Β. Ότι όλα όσα έκανε και έλεγε ήταν ένα είδος «στάσης». Ίσως όχι εκφρασμένης ως τέτοιας αλλά περισσότερο μέσα από την καθημερινότητα. Ακόμη και μέσα από μερικά άλλα, χύμα πράγματα, που ήταν και αιτία παρεξηγήσεων.

Π.Μ. Τα οποία –χύμα πράγματα που λες- η ίδια απολάμβανε με παρρησία.

Λ.Β. Α, καλά! Και σε έκανε κι εσένα να τα απολαμβάνεις, ακόμη κι αν δεν ήθελες. Γιατί, τι; Να απολαύσεις μερικά από τα πράγματα που απολάμβανε η Μαλβίνα είναι κάτι που δεν ήθελες πάντα! (Γέλια)

Π.Μ. Σε παράσερνε. Ήταν καταπληκτικό.

Λ.Β. Όπως το ότι ήταν στην Αμερική και υπέφερε, κι εδώ έστελνε, για την στήλη της στο Symbol κάθε εβδομάδα, φωτογραφίες που ήταν ντυμένη νυφούλα. Με νυφικά, κανονικά! Να ένα από τα υπέροχά της! Να περνάει ένα δράμα και να ντύνεται νυφούλα. Εγώ έμενα. Τι να πω… Είναι ολόκληρη μπροστά μας. Έτσι δεν είναι; Δεν έχει φύγει ούτε ένα κομματάκι από την Μαλβίνα.

Π.Μ. Ένα θα σου πω! Ότι όλοι όσοι μιλάνε γι’ αυτήν σε αυτό εδώ το αφιέρωμα, μου μιλάνε σε ενεστώτα χρόνο. Σαν να ζει ακόμα.

Λ.Β. Μα, ναι, δεν μπορείς να το πιστέψεις. Η προσωπικότητα της αναιρεί τον θάνατο. Την κάνει να είναι μπροστά σου… Τόσο ζωντανή!

Π.Μ. Η Έλενα Ακρίτα είπε ότι εκεί πάνω που θα ‘χει πάει θα χει φέρει μεγάλη αναστάτωση!

Λ.Β. Α, καλά! Αυτό είναι σίγουρο. Θα τα ‘χει φέρει πάνω κάτω, όλα!


Διαβάστε επίσης:
Λευτέρης Βογιατζής
Κυκλάδων 11 και Κεφαλληνίας, Κυψέλη


 

εμφάνιση σχολίων