Η Μίλεβα Μάριτς, ΚΟΣΜΟΣ ο Αϊνστάιν και το Νόμπελ

ΚΟΣΜΟΣ Όλοι ξέρουμε το Άλμπερτ Αϊνστάιν αλλά ποιος θυμάται την πρώτη του σύζυγο και επίσης επιστήμονα, Μίλεβα Μάριτς; Ενώ ο Αϊνστάιν θεωρείται ίσως ο καλύτερος φυσικός του 20ού αιώνα, τίθεται ένα ερώτημα σχετικά με την καριέρα του: Πόσο συνέβαλε η πρώτη του σύζυγός στην πρωτοποριακή επιστήμη του;

Ενώ κανείς δεν μπορεί να απαντήσει με σιγουριά, οι επιστολές και οι πολυάριθμες μαρτυρίες που παρουσιάζονται στα βιβλία που αφιερώθηκαν σε αυτήν, παρέχουν ουσιαστικά στοιχεία για το πώς συνεργάστηκαν οι δυο τους από τη στιγμή που συναντήθηκαν το 1896 μέχρι τον χωρισμό τους το 1914.

Ο Άλμπερτ και η Μίλεβα έγιναν δεκτοί στο Τμήμα Φυσικής-Μαθηματικών του Πολυτεχνικού Ινστιτούτου στη Ζυρίχη (τώρα ETH) το 1896. Οι δυο τους έγιναν αχώριστοι, μελετώντας μαζί αμέτρητες ώρες. Εκείνος προτιμούσε να μελετά στο σπίτι. Η Μίλεβα ήταν μεθοδική, οργανωμένη και τον βοήθησε να διοχετεύσει την ενέργειά του και να καθοδηγήσει τις σπουδές του, όπως μαθαίνουμε από τις επιστολές που αντάλλαξαν  μεταξύ των ετών 1899–1903.

Μέχρι το 1900, η Μίλεβα και ο Άλμπερτ είχαν παρόμοιες βαθμολογίες (4,7 και 4,6, αντίστοιχα) εκτός από την εφαρμοσμένη φυσική, όπου εκείνη πήρε την κορυφαία βαθμολογία των 5 βαθμών, αλλά εκείνος πήρε μονάδα. Εκείνη αρίστευσε στην πειραματική εργασία, εκείνος όμως όχι. Αλλά κατά την προφορική εξέταση, ο καθηγητής Minkowski έδωσε 11 στα 12 στους τέσσερις άνδρες φοιτητές αλλά μόνο 5 βαθμούς σε εκείνη. Πολλοί υποστηρίζουν πως το γεγονός πως η Μίλεβα ήταν γυναίκα στην ισχυρά ανδροκρατούμενη κοινωνία του καιρού της, της στέρησε την ευκαιρία να αναγνωριστεί.

Τον Σεπτέμβριο του 1900, ο Άλμπερτ έγραψε στη Μιλέβα: «Ανυπομονώ να συνεχίσουμε τη νέα μας κοινή δουλειά. Πρέπει τώρα να συνεχίσεις την έρευνά σου - πόσο υπερήφανος θα είμαι όταν θα είναι μόνο ένας συνηθισμένος άνδρας και η σύντροφός μου θα είναι δόκτωρας».

Στις 13 Δεκεμβρίου 1900, δημοσίευσαν το πρώτο τους άρθρο που όμως υπογράφηκε μόνο με το όνομα του Άλμπερτ. Παρ 'όλα αυτά και οι δύο αναφέρονται στα γράμματά τους σε αυτό το άρθρο, ως κοινό τους έργο. Η Μίλεβα έγραψε στη φίλη της, Ελένη Σάβιτς, πως «Θα στείλουμε ένα ιδιωτικό αντίγραφο στον Boltzmann για να δούμε τι σκέφτεται και ελπίζω ότι θα μας απαντήσει». Ομοίως, ο Άλμπερτ χρησιμοποίησε πληθυντικό όταν έγραψε στη Μίλεβα στις 4 Απριλίου 1901, ότι ο φίλος του, Michele Besso, «επισκέφθηκε τον θείο του, τον  καθηγητή Jung, έναν από τους πιο σημαίνοντες φυσικούς στην Ιταλία και του έδωσε ένα αντίγραφο του άρθρου μας».

Η απόφαση να δημοσιεύσει την έρευνα μόνο υπό το όνομά του φαίνεται να έχει ληφθεί από κοινού. Γιατί; Η Radmila Milentijević, πρώην καθηγήτρια ιστορίας στο City College της Νέας Υόρκης, δημοσίευσε το 2015 την πιο ολοκληρωμένη βιογραφία της Μίλεβα (Radmila Milentijević: Mileva Marić Einstein: Life with Albert Einstein, United World Press, 2015) και υποστηρίζει ότι η Μίλεβα πιθανότατα ήθελε να βοηθήσει τον Άλμπερτ να κάνει όνομα, έτσι ώστε να βρει δουλειά και να την παντρευτεί. Τελικά παντρεύτηκαν το 1903 και συνέχισαν να δουλεύουν μαζί, όταν ο Άλμπερτ σχολούσε από το γραφείο του.

Το 1905 είναι γνωστό ως «έτος θαύματος» για τον Άλμπερτ. Δημοσίευσε πέντε άρθρα: το ένα ήταν για το φωτοηλεκτρικό αποτέλεσμα και τον οδήγησε στο βραβείο Νόμπελ του 1921, ενώ την ίδια χρονιά δημοσίευσε κι ένα για την σχετικότητα και το πλέον διάσημο E = mc2. Ο Peter Michelmore, ένας από τους βιογράφους του,  έγραψε ότι αφού πέρασε πέντε εβδομάδες για να τελειώσει το άρθρο που περιείχε τη βάση της θεωρίας της σχετικότητας, ο Άλμπερτ «πήγε για ύπνο για δύο εβδομάδες. Η Μίλεβα έλεγξε ξανά και ξανά το άρθρο και στη συνέχεια το έστειλε». Η πρώτη μεγάλη αναγνώριση ήρθε το 1908. Ο Άλμπερτ έδωσε διαλέξεις στη Βέρνη, και κατόπιν του προσφέρθηκε η πρώτη ακαδημαϊκή του θέση στη Ζυρίχη το 1909. Η Μίλεβα τον βοηθούσε ακόμα. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Άλμπερτ άρχισε να έχει ερωτικό ενδιαφέρον για την εξαδέλφη του, Έλσα.

Το 1919, μετά το διαζύγιό του με την Μίλεβα, παντρεύτηκε την Έλσα. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Άλμπερτ Αϊνστάιν στο συμφωνητικό του διαζυγίου είχε υποσχεθεί στην Μίλεβα Μάριτς, ότι θα της έδινε τα χρήματα που θα εξασφάλιζε από το βραβείο Νόμπελ, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν γι' αυτήν και για την ανατροφή των παιδιών τους. Το 1925, ο Άλμπερτ έγραψε στη διαθήκη του του ότι το χρηματικό έπαθλο του Νόμπελ ήταν η κληρονομιά των παιδιών του.

Τα γράμματά τους και οι πολυάριθμες μαρτυρίες δείχνουν ότι η Μίλεβα και ο Άλμπερτ συνεργάστηκαν στενά από τις σχολικές μέρες τους έως το 1914. Οι αντικρουόμενες πληροφορίες όμως δεν αποκαλύπτουν τελικά για το κατά πόσο η ίδια είναι υπεύθυνη για τα σημαντικά ευρήματα του Αϊνστάιν. Με τόσο αντιφατικά στοιχεία και διαφορετικές μαρτυρίες, για να μάθουμε την αλήθεια, θα έπρεπε να ταξιδέψουμε στο παρελθόν. Μιας και αυτό δεν είναι εφικτό, αναγκαστικά θα μείνουμε με τις εικασίες.
 

εμφάνιση σχολίων