Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Χειμωνάς: Χάρτης

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ
ΤΙ ΑΚΡΙΒΩΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ; Όλοι μας, φαντάζομαι, έχουμε τη μελαγχολική αίσθηση του τέλους του πολιτισμού μας (η λογοτεχνία μας, 25 τώρα χρόνια, το διακηρύσσει, αλλά καθόλου μελαγχολικά), συνεχώς ακούμε να μιλάν για έκπτωση των πνευματικών αξιών, υπάρχει διάχυτη κι ανομολόγητη η αποδοχή του τίτλου της παρακμής για την εποχή μας. Ασφαλώς ναι, ζούμε ένα τέλος -ή μια κρίση όπως πριν την καθόρισα. Τη βιώνουμε ατομικά, εμείς που κάναμε κιόλας λίγο ή πολύ τη ζωή μας, μέσα σε ένα απέραντο άγχος, σε μιαν ακαθόριστη αγωνία. Αλλά είναι τόσο αυτονόητο αυτό το τέλος (ή η κρίση) να σημαίνει την έκπτωση του ανθρώπου, πρόκειται για ένα τέλος για το οποίο πρέπει να πενθούμε ή, αντίθετα, να προσδοκάμε;

ΑΛΗΘΙΝΑ, ΘΑ ΕΙΧΕ ΚΑΠΟΙΟΣ, ΙΣΩΣ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥ ΤΟΥ ΑΙΣΙΟΔΟΞΟΣ, το δικαίωμα να ανατρέψει αυτό το καθεστώς του πένθους και της πτώσης και να αρχίσει να μιλά για μιαν εποχή Νέου Διαφωτισμού. Όπου αυτές οι πνευματικές αξίες του ανθρώπου (αλλά τι αξίες είναι αυτές; Αφού πνευματικές αξίες δεν υπάρχουν, οι πνευματικές αξίες είναι στην πράξη συναισθηματικές αξίες) δεν εκπίπτουν, αλλά εξαλλάσσονται, καθώς αλλάζει η χρήση των οργάνων του νου, αλλάζουν τα ίδια τα όργανα -φωτίζονται αλλιώς τώρα από έναν Απότομο Νέο Φωτισμό, που συμπίπτει με μια περίοδο έξαρσης της συνειδητότητας.

ΜΙΑ ΤΕΤΟΙΑ ΔΙΑΠΕΡΑΣΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ωθεί τον νέο άνθρωπο να αποτινάξει από την αντίληψή του περί κόσμου όλη την επιστρωμένη Σκόνη που τη θάμπωνε, την έσκιαζε, την παραμόρφωνε. Τον ωθεί να ξανακάνει από την αρχή όλον αυτόν τον ατελείωτο δρόμο της επιβεβλημένης από άγνωστο υποβολέα γνώσης (αλλά και γνώμης), να απελευθερωθεί από την έτοιμη, την καταναγκαστική γνώση, που δεν κατέληγε (στην καλύτερη περίπτωση) παρά σε μια βασανισμένη και επώδυνη αναγνώριση κάποιων διάσπαρτων και ασταθών ιδεϊκών αποτυπωμάτων. Να αναψηλαφήσει (γιατί πραγματικά πρόκειται για ένα θανάσιμο είδος Δίκης) ολόκληρη την παραδομένη γνώση, να ξανα-αισθανθεί τον Κόσμο και να τον ξανα-ονομάσει. Τότε ο λόγος θα ξαναβρεί τη γνήσια του φύση, θα γίνει ανοικονόμητος και ά-σχημος: θα εμφανισθεί στον Κόσμο ο λόγος τέτοιος που είναι: ο λόγος-τέρας.

ΟΜΩΣ, ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΑΠΟΤΟΜΟ; Αναρωτιέμαι, τι θα βάραινε, αλήθεια, περισσότερο για τη συνείδηση, γι’ αυτήν την ευπαθή καθαρότητά της, για τον εμπλουτισμό, το τέντωμα της ανθρώπινης «φαντασίωσης», που από αυτήν εκπορεύεται ο οριακός πάντα λόγος της τέχνης -τι θα βάραινε πιο πολύ: μια χρονιά, αθροιστική επί αιώνες συλλογή, μια ήμερη πέψη γνώσης ή ένας Τρομαχτικός Πόλεμος, σαν κι αυτόν που σφράγισε τον αιώνα μας, μια Σφαγή, μια Πείνα; Το δεύτερο, πιστεύω. Έτσι θέλω να υπερασπισθώ την ξαφνική Αφύπνιση: μ’ ένα συνταρακτικό βίωμα. Η μουσική γεννήθηκε από τον Κρότο. Και προς αυτόν τείνει διαρκώς. Έτσι θεωρώ την Ξαφνική Γλώσσα: ένα νέο όργανο, μια νέα χρήση οργάνου -αφού η χρήση είναι το όργανο.

ΕΛΗΞΕ Η ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ. Αποφανατίσθηκαν οι επαναστάσεις. Καταγγέλθηκε η απάτη κάθε «πρωτοπορίας». Μια οργιαστική Σιγή εβλάστησε σε όλες τις ρωγμές. Κοιτάξτε αυτούς τους νεαρούς των δεκαπέντε-δεκαφτά χρόνων. Κοιτάξτε τους καλά. Προσέξτε την Κατήφειά τους. Τη νευρική τους απάθεια, τη σιωπή τους, τη δύσαρθρη ομιλία τους, τη δύσθυμη σκληρότητά τους. Προσέξτε πόσο Ακίνητος είναι αυτός ο Νέος Άνθρωπος. Πόσον Αμίλητο Φόβο κουβαλάει μέσα του. Κι αν ακόμα δεν είναι αυτοί ο Συναγερμός, θα έρθουν παιδιά και έφηβοι που θα είναι προορισμένοι για το Νέο Λόγο. Απλά, για το Λόγο. Για λέξεις που ποτέ δε διαπράχθηκαν, για νοήματα που ποτέ δεν ορθολογήθηκαν, για εικόνες που ποτέ δε μιλήθηκαν. Φοβηθείτε τους.


«Χάρτης», τ. 1, Ιανουάριος 1982. Απόσπασμα από ομιλία του Γ.Χ., που περιέχεται στο βιβλίο Γιώργος Χειμωνάς, Ποιον φοβάται η Βιρτζίνια Γουλφ, εκδ. Καστανιώτη. Γιώργος Χειμωνάς (1938-27 Φεβρουαρίου 2000): Έλληνας πεζογράφος, που γεννήθηκε στην Καβάλα. Έζησε τα παιδικά του χρόνια στη Θεσσαλονίκη. Το 1962 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του μόνιμα στην Αθήνα. Σπούδασε ιατρική στα Πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Παρισιού. Πρωτοπαρουσιάστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1960 με το αφήγημά του Ο Πεισίστρατος, που δημοσιεύτηκε στη Θεσσαλονίκη και κέρδισε το Λογοτεχνικό Βραβείο του Δήμου Θεσσαλονίκης. Εξέδωσε ακόμα τα πεζογραφήματα: Η εκδρομή (1964), Μυθιστόρημα (1966), Ο Γιατρός Ινεότη (1971), Ο γάμος (1974), Ο αδελφός (1975), Οι χτίστες (1979), Τα ταξίδια μου (1984), Ο εχθρός του ποιητή (1990). Ακόμα έχουν εκδοθεί τα δοκίμιά του: 6 μαθήματα για τον Λόγο (1984), Έβδομο μάθημα για τον Λόγο: Λόγος, ο Χρόνος και το Σύμβολο (1984), Η δύσθυμη Αναγέννηση: Όγδοο μάθημα για τον Λόγο (1987), Τα όνειρα της αϋπνίας (1994), Ένατο μάθημα για τον Λόγο (2001). Επίσης μετέφρασε την Ηλέκτρα του Σοφοκλή, τις Βάκχες, τη Μήδεια και τον Ορέστη του Ευριπίδη, τον Άμλετ και τον Μάκβεθ του Σαίξπηρ. Έγραψε το λιμπρέτο της όπερας Πυλάδης, που ανέβηκε στο Μέγαρο Μουσικής σε σκηνοθεσία και σκηνογραφία Διονύση Φωτόπουλου και μουσική Γιώργου Κουρουπού. Πέθανε στο Παρίσι, όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, στις 27 Φεβρουαρίου 2000.
 

εμφάνιση σχολίων