CULTURE Ένας αιώνας φεμινισμού

CULTURE Τον Μάιο του 1912, οι σουφραζέτες βγήκαν στους αμερικανικούς δρόμους σέρνοντας τα λευκά δαντελωτά τους φορέματα και τα καροτσάκια με τα μωρά τους, επισφραγίζοντας το Πρώτο Κύμα Φεμινισμού και δημοσιοποιώντας το σκοπό τους: οι γυναίκες δε θα πρέπει να περιορίζονται στο σπίτι. Η παρέλαση των σουφραζέτων ήταν μια νέα, τολμηρή τεχνική που υιοθετήθηκε τα αμέσως επόμενα χρόνια από τις φεμινίστριες σε Ηνωμένο Βασίλειο και ΗΠΑ, και επικεντρώθηκε στα κύρια σημεία του φεμινισμού που αφορούν στην ισότητα: από τον τομέα της εργασίας και των δικαιωμάτων ψήφου και ιδιοκτησίας, μέχρι το γάμο και την ανατροφή των παιδιών.

Ο όρος «σουφραζέτα» (suffragette) προέρχεται από τη γαλλική λέξη “suffrage” που σημαίνει «δικαίωμα ψήφου». Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τη βρετανική εφημερίδα Daily Mail, μάλλον με σαρκαστική διάθεση απέναντι στη μάχη υπέρ της θέσπισης του δικαιώματος της γυναικείας ψήφου.
 

Η πρώτη σουφραζέτα άκουγε στο όνομα Μαρία – Ολυμπία Γκουζ, ήταν συγγραφέας και κοινωνική μεταρρυθμίστρια. Καρατομήθηκε με διαταγή του Ροβεσπιέρου το 1773, παραλύοντας κάθε φεμινιστική κίνηση

Οι απαρχές του κινήματος του φεμινισμού τοποθετούνται ιστορικά την περίοδο της Γαλλικής Επανάστασης. Οι σελίδες ενός τετραδίου παραπόνων γυναικών το 1789 εξελίχθηκαν δύο χρόνια αργότερα στη Διακήρυξη Δικαιωμάτων των Γυναικών. Η πρώτη σουφραζέτα στον κόσμο δεν ήξερε καν πως ήταν σουφραζέτα και έδρασε εκείνη την περίοδο. Άκουγε στο όνομα Μαρία – Ολυμπία Γκουζ, ήταν συγγραφέας και κοινωνική μεταρρυθμίστρια, και συνέταξε την περίφημη «Δήλωση των δικαιωμάτων της γυναικός και της πολίτιδος» ως απάντηση στην αντίστοιχη δήλωση που αφορούσε μόνο στους άντρες. Η Γκουζ καρατομήθηκε με διαταγή του Ροβεσπιέρου το 1773, παραλύοντας κάθε φεμινιστική κίνηση.

Ο φιλόσοφος Τζον Στούαρτ Μιλ, υπέρμαχος του φεμινισμού, εκδίδει το βιβλίο Για την υποτέλεια των γυναικών, ζητώντας επαγγελματική, νομική και πολιτική ισότητα για τα δύο φύλα                        

Η Μαρία Ντεραίν άνοιξε ξανά διάπλατα το δρόμο για το φεμινιστικό κίνημα στη Γαλλία το 1872, ιδρύοντας την «Ένωση υπέρ των δικαιωμάτων των γυναικών» και εκδίδοντας το έντυπο «Δικαιώματα γυναικών», το οποίο κυκλοφορούσε επί 23 χρόνια. Χωρίς αυτήν και την αδελφή της, το πρώτο διεθνές συνέδριο γυναικών το 1878 στο Παρίσι μάλλον δε θα είχε γίνει ποτέ. Κατά συνέπεια ίσως και να μην είχε ιδρυθεί το 1891 η «Παγκόσμια ένωση γυναικών».

Τον 19ο αιώνα, ο φεμινισμός γίνεται οργανωμένο κίνημα, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι πλέον (γυναίκες και άντρες) άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άνιση και άρα άδικη μεταχείριση. Εκείνη την εποχή, ο φιλόσοφος Τζον Στούαρτ Μιλ, υπέρμαχος του φεμινισμού, εκδίδει το βιβλίο του Για την υποτέλεια των γυναικών, ζητώντας επαγγελματική, νομική και πολιτική ισότητα για τα δύο φύλα (πιθανότατα είχε γραφτεί από το 1861 αλλά δημοσιεύθηκε το 1869.)
 

Η Μπoβουάρ ήταν υπαρξίστρια, δηλαδή αποδεχόταν την αρχή πως η ύπαρξη προηγείται της ουσίας, επομένως κανείς δε γεννιέται γυναίκα, αλλά γίνεται

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ, συγγραφέας και σύντροφος του Σαρτρ, επιχειρηματολογεί μέσω ενός φεμινιστικού υπαρξισμού στο περίφημο βιβλίο της, Το Δεύτερο Φύλο. Η Μπoβουάρ ήταν υπαρξίστρια, δηλαδή αποδεχόταν την αρχή πως η ύπαρξη προηγείται της ουσίας, επομένως κανείς δε γεννιέται γυναίκα, αλλά γίνεται. Υποστηρίζει πως διά μέσου της ιστορίας οι γυναίκες έχουν θεωρηθεί ως η παρέκκλιση από την «κανονικότητα», ως μια ανωμαλία. Αν ο φεμινισμός θέλει να προχωρήσει, τότε πρέπει να καταρρίψει αυτή την υπόθεση.

Τα πρώτα γενέθλια του φεμινισμού ως αυτόνομο κίνημα -και όχι ως μέρος του προοδευτικού κινήματος- θεωρούνται το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη το 1848. Ημέρα ορόσημο για το φεμινιστικό κίνημα έγινε επίσης η 8η Μαρτίου 1857, όπου 20.000 εργάτριες κλωστοϋφαντουργίας διεκδίκησαν τη μείωση του ωραρίου εργασίας (από 16 σε 12 ώρες) και κατά συνέπεια την αύξηση της ποιότητας ζωής, μέσω μαζικής απεργίας σε μια περίοδο όπου δεν επιτρεπόταν ούτε καν να σκεφτείς να συνδικαλιστείς.
 

Οι άντρες εξακολουθούν να πληρώνονται περισσότερο και να παίρνουν ευκολότερα προαγωγές και υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας        

Ο φεμινισμός χωρίζεται ιστορικά σε κύματα, ανάλογα με την εξέλιξή του και τις απαιτήσεις που αλλάζουν με επεκτατικό εμπλουτισμό σε κάθε τομέα της ζωής. Το Δεύτερο Κύμα Φεμινισμού αρχίζει περίπου το 1960 και συνεχίζει μέχρι σήμερα, συνυπάρχοντας με το Τρίτο Κύμα. Το Δεύτερο Κύμα ασχολείται με θέματα ισότητας (οι άντρες εξακολουθούν να πληρώνονται περισσότερο και να παίρνουν ευκολότερα προαγωγές και υψηλόβαθμες θέσεις εργασίας), ενώ επίσης επικεντρώνεται σε θέματα σεξουαλικότητας, στη μάχη κατά της βίας των γυναικών, στους νόμους περί βιασμού ή περί άμβλωσης, στα καταφύγια κακοποιημένων γυναικών, καθώς και στις αλλαγές των νόμων διαζυγίου και επιμέλειας των παιδιών. Στο Τρίτο Κύμα περιλαμβάνονται η ομοφυλόφιλη θεωρία, η συνειδησιακή αφύπνιση των έγχρωμων γυναικών, η κριτική θεωρία, ο διεθνισμός αλλά και η ανατροπή μιας αντιληπτής καταπίεσης από την πατριαρχία.

Από τη δεκαετία του 1980 φεμινίστριες υποστηρίζουν ότι το κίνημα πρέπει να αντιμετωπίσει παγκόσμια προβλήματα (όπως ο βιασμός, η αιμομιξία, και η πορνεία) και πολιτισμικά θέματα (όπως ο ακρωτηριασμός των γεννητικών οργάνων των γυναικών σε ορισμένες περιοχές της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, πρακτικές που εμποδίζουν την προώθηση των γυναικών στις ανεπτυγμένες οικονομίες). Γίνεται προσπάθεια να κατανοήσουμε το πώς ακριβώς η ανισότητα των φύλων αλληλεπιδρά με το ρατσισμό, την ομοφοβία, τη μητρική κυριαρχία. Η βάση δεν είναι ακριβώς κοινή, αφού κάποιες φεμινίστριες πιστεύουν ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, ενώ άλλες υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχουν εγγενείς διαφορές και θεωρούν ότι οι ρόλοι των φύλων οφείλονται καθαρά στην κοινωνία.
 

«Ο παγκόσμιος άνθρωπος εξαολουθεί στις μέρες μας να είναι άνδρας»  -Πασκάλ Μπρυκνέρ           

Τα Riot Girls ή Grrrls είναι μοντέρνες ακτιβίστριες, λάτρεις των τεχνών ως μέσω μεταφοράς μηνυμάτων και της πολιτικής πράξης. Σημερινά Riot Grrrls μπορούν να θεωρηθούν και οι Pussy Riot και οι Ουκρανές Femen, οι γυμνόστηθες ακτιβίστριες κατά τις οποίες «ο κλασικός φεμινισμός δε δουλεύει πια» και έτσι στήνουν ένα στρατόπεδο εκπαίδευσης φεμινιστριών σε ένα ερειπωμένο κτίριο στο Παρίσι, με όπλο τις ιδέες τους και τα στήθη τους ενάντια στην ανδρική κυριαρχία.

Μετά την αποκάλυψη «διάσημων» σεξουαλικών εγκλημάτων στο Χόλιγουντ κατά των γυναικών, το σκάνδαλο μετατράπηκε στο παγκόσμιο κίνημα Me too,  αποκαλύπτοντας την διαρκή σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση των γυναικών στους χώρους εργασίας ακόμα και τον 21ο αιώνα ενώ απαιτεί την αλλαγή της νομοθεσίας σχετικά με το τι θεωρείται βιασμός στις μέρες μας… Όπως λέει και ο Πασκάλ Μπρυκνέρ, «ο παγκόσμιος άνθρωπος εξαολουθεί στις μέρες μας να είναι άνδρας».


Διαβάστε επίσης:
Δ. Αμνηστία: Ατιμωρησία του βιασμού σε όλη την Ευρώπη
O ακήρυκτος πόλεμος εναντίον των γυναικών
Αυτό είναι βιασμός;
«Τι φορούσα όταν με βίασαν;»
Μαρί Κιουρί, εφευρετικότητα στη ζωή

εμφάνιση σχολίων