Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Όνειρα στο Ιράν

Το Ιράν είναι μια χώρα νέων. Οι περισσότεροι νέοι ζουν στον ψηφιακό κόσμο όσα δεν μπορούν στην πραγματικότητα. Τα μπλογκς λειτουργούν σαν δημόσια ημερολόγια, δεν διαφέρουν δηλαδή από τα μπλογκς του υπολοίπου πλανήτη παρά μόνο σε μία λεπτομέρεια: στο ότι αυτοί που τα γράφουν και τα συντηρούν, κινδυνεύουν με τις ζωές τους.

Σε μια χώρα «δημογραφικό παράδεισο», όπου πάνω από το 60% του συνολικού πληθυσμού είναι νεότερο των τριάντα χρόνων, η ελεύθερη έκφραση και η δημιουργία κινείται μέσα σε καλώδια, ανώνυμα μεν, αλλά σε μεγάλα μεγέθη. Περισσότερα από 65 χιλιάδες μπλογκς και περίπου 22 εκατομμύρια χρήστες του δικτύου, ανταλλάσσουν πληροφορία που στην τρισδιάστατη τοπική πραγματικότητα θεωρείται παράνομη. Μιλάμε για ποιήματα και ημερολογιακές καταχωρήσεις, για έρωτα και φιλία, για όνειρα και αμφιβολίες, για μουσική ενημέρωση ή απλά για καθημερινή επικοινωνία.

Το κράτος του Ιράν νιώθει πως η επιθυμητή πολιτιστική απομόνωση των τελευταίων τριάντα χρόνων που ακολούθησαν τη θρησκευτική επανάσταση του Χομεϊνί, έχει διαβρωθεί από το αέρα του διεθνισμού που μπαίνει στην χώρα σε ψηφία μηδέν και ένα. Θεωρεί πως αυτή η «βελούδινη επανάσταση» υποκινείται από τις μυστικές υπηρεσίες και τα μεγάλα δημοσιογραφικά κανάλια και πως πρέπει να αντιμετωπιστεί κάθετα. Για αυτό το λόγο μερικούς μήνες πριν, ξεκίνησαν συζητήσεις στην Ιρανική βουλή για σχέδιο νόμου που θα επιφέρει τη θανατική καταδίκη σε όσους μπλόγκερς θεωρηθούν ένοχοι με κατηγορίες διασποράς διαφθοράς, πορνείας και αποστασίας.

Στο Ιράν απαγορεύεται με νόμο να παίζεις κιθάρα δημόσια, να τραγουδάς αγγλικά αλλά και να τραγουδάς σε οποιαδήποτε γλώσσα αν είσαι γυναίκα χωρίς συνοδό. Απαγορεύεται ακόμη και να ακούς μουσική με ακουστικά δημοσίως. Εννοείται ότι η λογοκρισία αγκαλιάζει ζεστά το σύνολο της κινηματογραφικής και λογοτεχνικής παραγωγής της δύσης. Μέρη σαν τη Σχολή Καλών Τεχνών του Ιράν είναι από τα ελάχιστα όπου νεαρές γυναίκες και άνδρες μπορούν να συνυπάρξουν. Στη Σχολή, σχεδόν ανενόχλητος, μπήκε και ο Σπύρος Στάβερης για να τραβήξει αυτές τις σπάνιες λήψεις.

Βέβαια παρ’ όλη την κρατική αντίσταση στη δυτική επιρροή, τα πρώτα malls έκαναν την εμφάνισή τους στην Τεχεράνη. «Ο πλανήτης του σαμπουάν» βρίσκει εφαρμογή και εδώ. Τα μέρη κατακλύζονται από νέους που διοχετεύουν την ενεργητικότητά τους σε ένα από τα ελάχιστα πράγματα που φαίνεται να θεωρείται νόμιμο, την κατανάλωση. Εκεί βέβαια τους δίνεται και η ευκαιρία να φλερτάρουν συγκαλυμμένα, αφού η οποιαδήποτε προγαμιαία επαφή θεωρείται ανήθικη και αποτελεί παρανομία. Ας σημειωθεί πως σε αυτή τη χώρα όταν μιλούν για θανατική ποινή το εννοούν. Ένας μακάβριος απολογισμός τοποθετεί το Ιράν στην δεύτερη θέση παγκοσμίως σε θανατικές εκτελέσεις καταδίκων, μετά την Κίνα. Υπάρχουν μήνες που εκτελούνται μέχρι και τριάντα κατάδικοι. Το 2008 θανατώθηκαν πέντε καταδικασμένοι ανήλικοι και άλλοι 135 βρίσκονται στην σειρά σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Αμνηστίας.

Λοιπόν, ένα κράτος νέων αντί να ευημερεί και να εξελίσσεται, αυτοκτονεί; Οι 65 χιλιάδες Ιρανοί μπλόγκερς διαφωνούν. Και το λένε. Με μια μη βίαιη, βελούδινη επανάσταση. Με απλά λόγια για αγάπη, για νότες, για το μέλλον. Θεωρούν πως η φυσιολογικότητά τους διαμορφώνεται από αυτές τις απλές καθημερινές σκέψεις, ποσταρισμένες σε ένα μπλογκ και δεν είναι διατεθειμένοι να απαρνηθούν αυτό το δικαίωμά τους εις το όνομα της πειθαρχίας στη θρησκευτική πίστη, όπως αυτή εφαρμόζεται στο Ιράν. Στα ίδια τα μπλογκς διαβάζεις πως αυτά τα παιδιά εξακολουθούν να πιστεύουν, απλά δεν νιώθουν ότι αναιρούν την πίστη τους με το να παίζουν στο απαγορευμένο τους mp3-player Bjork ή David Bowie. Δεν θεωρούν πως η πολιτιστική τους ταυτότητα απειλείται, βλέπουν τους εαυτούς τους ίσους μεταξύ τους, αγόρια και κορίτσια, με στόχους την επικοινωνία, τη μόρφωση, τη σύμπνοια και την εξέλιξη.

Μου έρχονται στο μυαλό για μια στιγμή οι έφηβοι αντιρρησίες συνείδησης στο Ισραήλ και σκέφτομαι πως ο πλανήτης θα είναι σύντομα καλύτερος τόπος. Απλά χρειάζεται να περιμένω όλα αυτά τα παιδιά να μεγαλώσουν.