Μαρκούζε: To Δικαίωμα Α' ΠΡΟΣΩΠΟ της Αντίστασης

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΠΩ ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ για το δικαίωμα της αντίστασης, γιατί ανακαλύπτω με κατάπληξη πόσο λίγοι έχουν συνειδητοποιήσει ότι η αναγνώριση αυτού του δικαιώματος -δηλαδή της «πολιτικής ανυποταγής»,- ανήκει στα αρχαιότερα και ιερότερα στοιχεία του δυτικού πολιτισμού.

Η ΙΔΕΑ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΝΑ ΔΙΚΑΙΟ ΠΟΥ ΣΤΕΚΕΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ είναι τόσο παλιά, όσο κι ο ίδιος ο πολιτισμός μας. Ιδού λοιπόν η διαμάχη ανάμεσα σε δύο δίκαια: Οιαδήποτε αντιπολίτευση, που ξεπερνά την ιδιωτική σφαίρα, είναι υποχρεωμένη να την αντιμετωπίσει. Γιατί η «καθεστηκυία» τάξη κατέχει το νόμιμο μονοπώλιο της ισχύος, του κράτους, και το θετικό δικαίωμα, το χρέος μάλιστα, να μεταχειριστεί τη βία για την αυτοάμυνά της.

ΟΠΟΙΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ, ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΕΙ ΚΑΙ ΑΣΚΕΙ ΕΝΑ ΑΝΩΤΕΡΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ. Αναγνωρίζει ότι το χρέος της αντίστασης είναι η κινητήρια δύναμη στην ιστορική ανάπτυξη της ελευθερίας και ασκεί την «πολιτική ανυποταγή» ως «δυνάμει» απελευθερωτική νόμιμη βία. Χωρίς αυτό το δικαίωμα της αντίστασης, χωρίς την επέμβαση αυτού του υψηλότερου δικαίου εναντίον του ισχύοντος δικαίου, θα βρισκόμαστε σήμερα στο επίπεδο της πιο πρωτόγονης βαρβαρότητας.

ΕΤΣΙ, Η ΒΙΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΔΥΟ ΠΟΛΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ: τη θεσμοθετημένη βία της καθεστηκυίας τάξης και τη βία της αντίστασης, που παραμένει παράνομη απέναντι στο θετικό δίκαιο. Είναι καθαρός παραλογισμός να μιλάμε για νομιμότητα της αντίστασης: Κανένα κοινωνικό σύστημα, ακόμη και το πιο φιλελεύθερο, δεν μπορεί να νομιμοποιήσει τη βία που στρέφεται εναντίον του. Επομένως οι δύο αυτές μορφές του Δικαίου εκπληρώνουν δύο εντελώς αντίθετες λειτουργίες. Υπάρχει η βία της καταδυνάστευσης και υπάρχει η βία της απελευθέρωσης• υπάρχει η βία της βιοάμυνας και υπάρχει η βία της επίθεσης. Κι οι δυο αυτές μορφές της βίας ήταν και θα παραμείνουν ιστορικές δυνάμεις. [...]

ΣΤΙΣ ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ, η βία αυτή είναι συγκεντρωμένη, περισσότερο παρά ποτέ, στα χέρια της εξουσίας της κυρίαρχης τάξης, που διακλαδώνει την κυριαρχία της στο κοινωνικό σύνολο. Απέναντι σ' αυτό το σύνολο, το δικαίωμα της απελευθέρωσης παρουσιάζεται άμεσα σαν ατομικό δικαίωμα. Γι' αυτό, η βίαιη αναμέτρηση φαίνεται σήμερα σαν σύγκρουση της καθόλου με την επιμέρους βία. Και σ' αυτή τη σύγκρουση, η επιμέρους βία θα ηττηθεί - έως ότου μπορέσει ν' αντιτάξει στην καθεστηκυία ολότητα ένα νέο σύνολο, μια νέα καθολικότητα.


Απόσπασμα από το βιβλίο Ψυχανάλυση και Πολιτική, του Χέρμπερτ Μαρκούζε, εκδ. Ηριδανός. Ο Χέρμπερτ Μαρκούζε (19 Ιουλίου 1898 - 29 Ιουλίου 1979) ήταν Γερμανός, εβραϊκής καταγωγής, φιλόσοφος και κοινωνιολόγος, μέλος της Σχολής της Φρανκφούρτης. Η σκέψη του ενέπνευσε ριζοσπάστες διανοούμενους και πολιτικούς ακτιβιστές στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί «πατέρας της Νέας Αριστεράς».

εμφάνιση σχολίων