Ένα εντελώς ανορθόδοξο βιβλίο αυτοβοήθειας που βασίζεται στους ήρωες του Άλεν
ΛΕΝΑ ΛΥΔΑΚΗ
11 Ιανουαρίου 2019
Η πληθώρα των χαρακτήρων ξεδιπλώνει όλο το φάσμα των προβλημάτων του σύγχρονου δυτικού ανθρώπου, με χιούμορ και καυστικότητα. Άγχος, έρωτας, ταυτότητα, αλλαγή, κοινωνία κ.ά. Όμως, αντίθετα με τα κοινά βιβλία αυτοβοήθειας, οι τίτλοι των κεφαλαίων μάς προτρέπουν να κάνουμε το αντίθετο από αυτό που θεωρητικά θα επιδιώκαμε για μια αλλαγή προς το καλύτερο. Για παράδειγμα, πώς να διαλύσουμε τη ζωή μας μέσω της θρησκείας και πώς να πλουτίσουμε διαπράττοντας εγκλήματα. Φυσικά όλα αυτά είναι μεταφορικά, μόνο και μόνο για να καταλήξουν στο εξής συμπέρασμα: η ευτυχία είναι διαφορετική για τον καθένα και πρέπει να τη βρούμε με το δικό μας τρόπο.
Διαβάζεται απνευστί, έχει χιούμορ και μεγάλες δόσεις αλήθειας. Ακόμα και αν δε χρησιμοποιήσουμε καμία από τις συμβουλές, μόνο το γέλιο που κάνει κανείς, βελτιώνει τη ζωή στο λεπτό.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ: ΠΩΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙΣ ΤΗΝ ΕΡΩΤΙΚΗ ΣΟΥ ΖΩΗ
«Η μοναδική φορά που ο Ρίφκιν και η γυναίκα του ένιωσαν ταυτόχρονο οργασμό ήταν η στιγμή που ο δικαστής τούς παρέδωσε το διαζευκτήριό τους». Γκέιμπ, «Παντρεμένα ζευγάρια»
Όταν ο Σαρλό βρίσκει κάποια σύντροφο λάμπει από ευτυχία. Όταν οι γουντιαλενικοί ήρωες ερωτεύονται και μοιράζονται τη ζωή τους με μια γυναίκα, βασανίζονται. Ο Σαρλό υποφέρει από ένδεια· οι γουντιαλενικοί ήρωες από νεύρωση. Η ζωή φαίνεται γενναιόδωρη, αλλά αυτοί δεν καταφέρνουν να την απολαύσουν. Η πηγή των απογοητεύσεών τους δεν είναι εξωτερική, αλλά εσωτερική.
Οι παρατηρήσεις του Άλεν εν προκειμένω είναι πολύτιμες. Οι ήρωές του απεικονίζουν την αισθηματική πενία την εποχή της αφθονίας, τη ματαίωση που κρύβεται στην καρδιά της κατανάλωσης. Σήμερα, όλα τα κοινωνικά εμπόδια φαίνεται να έχουν αρθεί, ωστόσο η ικανοποίηση δε μπορεί να φτάσει στον προορισμό της. Ιστορικά κατακτημένη, η ελευθερία το μόνο που κάνει είναι να περιπλέκει τα προβλήματα χωρίς να τα επιλύει. Η γη της επαγγελίας δεν είναι ο παράδεισος.
Κατ’ ουσίαν, η επιθυμία τρέφεται με απαγορεύσεις, πράγμα που την τοποθετεί ανάμεσα στις αντιφάσεις που προβάλλει στην οθόνη ο Άλεν. Στις ταινίες του, μια πτυχή υποσκάπτει συχνά εκ των έσω την έλξη που νιώθουν τα άτομα: η επιθυμία που τα κατακλύζει ερωτοτροπεί με το απαγορευμένο, το οποίο τη φτάνει στον παροξυσμό και συνάμα την καταστρέφει.
Στο Μανχάταν, ο σαραντάρης Άικ (Άλεν) παλεύει ενάντια στη σαγήνη που του προκαλεί η δεκαεπτάχρονη Τρέισι. Πέρα από τους φανφαρονισμούς του, κατακλύζεται συχνά από τη δυσθυμία που του προκαλεί η ηλικία της κοπέλας. Η Τρέισι, απόλυτα ποθητή, διακατέχεται εντούτοις από πολλά ταμπού. Και ο Άικ μοιάζει με τον παροιμιώδη αγγλοσάξονα όπου: «Η συνείδησή του δεν τον αποτρέπει από την αμαρτία. Είναι εκεί, μόνο και μόνο για να τον αποτρέπει από την απόλαυσή της». Κάποιες ενδείξεις υποδηλώνουν ότι η έλξη του για τη Μέρι, μια συνομήλική του, υποκινείται από την ανάγκη να κατευνάσει τις τύψεις του. Θέλει να γλιτώσει από τα ενοχλητικά κεντρίσματα του υπερεγώ του. Προσπαθεί να ξεφύγει από μια σχέση που τον γοητεύει και συνάμα τον καταβάλλει. «Σταμάτα να το πολεμάς», του λέει η Τρέισι, «είσαι τρελά ερωτευμένος μαζί μου». «Ναι», της απαντάει συγκαταβατικά, «είσαι η απάντηση του Θεού στον Ιώβ».
Έτσι, σε αυτόν, η επιθυμία και η άμυνα ενάντια στην επιθυμία είναι το ίδιο και το αυτό. Εξού και οι δισταγμοί του, τα ξεσπάσματά του και οι μεταστροφές του. Χρονοτριβεί, περιφέρεται ασκόπως και, τελικά, αποσύρεται, καταφεύγει στον κόσμο της τέχνης, εκεί όπου ξαναβρίσκει την αυτοκυριαρχία του και οι αντιφάσεις του τον εξαπατούν λιγότερο.
Στην ταινία «Η Χάνα και οι αδελφές της» ισχύει το ίδιο για τον Έλιοτ (Μάικλ Κέιν), ο οποίος φλέγεται από επιθυμία για την κουνιάδα του, μια γυναίκα γεμάτη ταμπού. Στο «Ωραίος και σέξι» ή στη «Σεξοκωμωδία θερινής νύχτας», ο ήρωας βρίσκεται παγιδευμένος από την επιθυμία του: ερωτεύεται τη γυναίκα του καλύτερού του φίλου. Μια έλξη αγχωτική τουλάχιστον διττά: λόγω της ομοφυλίας που τη διατέμνει (πίσω από τη γυναίκα ίσως είναι ο άντρας το αντικείμενο του πόθου, μια κατάσταση δύσκολα αποδεκτή) και επειδή η συγκεκριμένη έλξη μοιάζει με ένα είδος κλοπής, μια «ατιμία» απέναντι στον φίλο που γίνεται αντίπαλος. Εν ολίγοις, μια μυστική κατάρα ρημάζει τις πιο έντονες ορμές. Οι φλόγες της κόλασης φουντώνουν στον παράδεισο!
Στο «Όλοι λένε σ’ αγαπώ», όπως έχουμε ήδη αναφέρει, η Βον (Τζούλια Ρόμπερτς) εξομολογείται στον ψυχαναλυτή της τις πιο απόκρυφες ονειροπολήσεις της. Με έναν απίστευτο μηχανισμό, ο Τζο (Άλεν) καταφέρνει να τις γνωρίζει. Χάρη σε αυτά τα μυστικά κλειδιά, τελικά τη γοητεύει. Κι όμως, ύστερα από ένα βραχύβιο ειδύλλιο, εκείνη δίνει τέλος στη σχέση τους: δεν της αρέσει το τέλειο ζευγάρι και επιλέγει τη μη ικανοποίηση. Μοιάζει να προτιμάει το όνειρο μιας πιθανής ευτυχίας από τον «εγκλεισμό» του πραγματικού.
Σύμφωνα με αυτή τη λογική, ο Άλεν φαντάζεται την πιθανότητα «κατασκευής» της ιδανικής παρτενέρ χάρη σε μια χειρουργική επέμβαση: θέλει να μεταμοσχεύσει τον εγκέφαλο ενός καλόβουλου χαρακτήρα σε μια ονειρική, πανέμορφη φιγούρα. Πολύ γρήγορα, όμως, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτή η συναρμογή δεν του ταιριάζει: νιώθει επιτακτικά την ανάγκη να δημιουργήσει την έλλειψη (το βασικό στοιχείο της επιθυμίας, ο θεματοφύλακας της ζωτικότητας). Η τελειότητα τον αηδιάζει περισσότερο από όσο τον χορταίνει και ερωτεύεται τη δεύτερη γυναίκα που προκύπτει από τη χειρουργική επέμβαση: την άχαρη μαινάδα, τη δύστροπη ασχημομούρα.
Αυτοί οι ερωτικοί μπελάδες παραπέμπουν επίσης σε μια μορφή μαζοχισμού, σε ένα ασυνείδητο χρέος, στην ανάγκη ότι πρέπει να υποφέρεις για να αισθανθείς ότι σου επιτρέπεται η επιθυμία. Στο «Σκιές και ομίχλη», όταν μια πόρνη πλευρίζει τον Κλάινμαν (Άλεν), αυτός αρνείται λέγοντας: «Ποτέ μου δεν έχω πληρώσει για να κάνω έρωτα». «Έτσι νομίζεις», του απαντά εκείνη. Όσο για την ερωτική βιογραφία του Χάρι ή αλλιώς το «Διαλύοντας τον Χάρι», δε μοιάζει άραγε με περίπατο στον κήπο των μαρτυρίων; Οι γυναίκες σύντροφοί του τον βρίζουν, τον χτυπούν, απειλούν να τον σκοτώσουν. Σε μια πόρνη περιγράφει τους όρους της απόλαυσής του: πρέπει να ξεπαραδιάζεται, να είναι δεμένος, κι έπειτα να τον σπάνε στο ξύλο!
Το βιβλίο «Πώς ο Γούντι Άλεν μπορεί να αλλάξει τη ζωή σας» του Ερίκ Βαρτζμπέντ, κυκλοφορεί από τις εκδ. Μεταίχμιο, σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
εμφάνιση σχολίων