Από το στόμα της παλιάς Remington, του Γιάννη Πάνου και 3 νέες εκδόσεις
ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΑΜΗΣ [email protected]
23 Σεπτεμβρίου 2014
ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙ' ΑΥΤΟΥΣ ΠΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΥΝ: «Από το στόμα της παλιάς Remington», του Γιάννη Πάνου, Καστανιώτης 1998. Και όσο κρατάει ακόμα ο μύθος ετούτου του καλοκαιριού, ας αφήσουμε τα μυθικά παράγωγά του να μας συνοδεύσουν ομαλά ως το φθινόπωρο κι ας ξεκινήσουμε επιστρέφοντας σε ένα βιβλίο-μύθο. Το 1981 ένας σχεδόν άγνωστος συγγραφέας από την Τρίπολη εκδίδει στη Θεσσαλονίκη ένα μυθιστόρημα με έναν τίτλο εξωφρενικά παράδοξο, το οποίο θα επηρεάσει όσο ελάχιστα την πεζογραφία των επόμενων δεκαετιών και θα αποτελεί στο εξής σημείο αναφοράς για τη λογοτεχνική πρωτοπορία μας. Ο Πάνου, εξιστορώντας αντιστικτικά την περιπέτεια ενός έρωτα, την ιστορία της χώρας και ένα σωρό άλλους μύθους παράλληλους και τέμνοντες, κατάφερε να συνθέσει ένα βιβλίο τόσο πολύπλευρο, που δεν ξέρεις πραγματικά από πού να πιάσεις την αφήγηση, και τόσο σαγηνευτικό που να μη θέλεις, χαμένος μέσα στους δαιδάλους της, ποτέ να την αφήσεις.
«Ο έρωτας είναι ο πρώτος λόγος του Θεού, η πρώτη σκέψη που σπίθισε στο νου του. Όταν είπε "Γεννηθήτω το φως", γεννήθηκε ο έρωτας. Και καθετί που πλαστούργησε από κείνη τη στιγμή ήταν ανέκφραστα καλό, και τίποτα δεν ήταν που να 'θελε ν' αλλάξει. Και ο έρωτας έγινε βρύση και πηγή του παντός και κυρίαρχος των πάντων. Όμως όλοι οι δρόμοι του είναι πλημμυρισμένοι σε άνθη και αίμα. "Αύριο φεύγεις. Θέλω να με δαγκώσεις δυνατά στο στήθος, να πονέσω, να μείνει σημάδι να μου θυμίζει τον άντρα του πόθου μου". Είναι περασμένα μεσάνυχτα και η συγκοινωνία με το τραμ σταμάτησε. Βρήκαμε ένα ταξί και γυρίσαμε στο Κάιρο. Την άλλη μέρα με ξεπροβόδισε στον σταθμό. Την κοιτούσα από το παράθυρο του βαγονιού μου έτσι που στεκόταν λεπτή και ακίνητη, ανέκφραστη. Χαμογέλασα προσπαθώντας κάτι να κάνω. Τη στιγμή που το τρένο ξεδίπλωνε αργά μισή στροφή από τους τροχούς του, με ένα απότομο τίναγμα των χεριών έσπασε τα κουμπιά της μπλούζας της αποκαλύπτοντας ένα μεγάλο σημάδι πάνω στο στήθος. Πρόλαβα στον αέρα τις λαίμαργες αράπικες ματιές για το λευκό αναπάντεχο, καθώς το τρένο μ' έσερνε στην Αλεξάνδρεια».
Οι εντυπωσιακές εναλλαγές των ντοκουμέντων με τη μυθοπλασία, οι πολυφωνικές αναφορές σε όλο το μήκος και το πλάτος της γλώσσας και της γραμματείας μας, οι αλλεπάλληλοι εγκιβωτισμοί των ιστοριών, η ανασύνθεση των εποχών και η δυναμική των χαρακτήρων δημιουργούν ένα έργο τόσο πλήρες που παίρνει διαστάσεις σχεδόν κοσμογονικές. Γιατί στην πραγματικότητα αυτό που ο Γιάννης Πάνου κατασκεύασε με το μοναδικό του αριστούργημα είναι, αν όχι ένας κόσμος, τουλάχιστον μια χώρα ολόκληρη, αυτάρκης και αυτεξούσια, στην ιστορία και στην επικράτεια της οποίας ο αναγνώστης θα μπορεί πάντα να επιστρέφει.
*Το «Από το στόμα της παλιάς Remington» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1981 από τις εκδόσεις Τρίλοφος. Οι εκδόσεις Καστανιώτη εξέδωσαν το 1998 και το δεύτερο μυθιστόρημα του Γιάννη Πάνου, «Ιστορία των Μεταμορφώσεων», ενώ το 2006 κυκλοφόρησαν το συλλογικό «25 χρόνια μετά, Γιάννης Πάνου... από το στόμα της παλιάς Remington…», όπου οι Κώστας Βούλγαρης, Θωμάς Σκάσσης, Μισέλ Φάις και Τάσος Χατζητάσης αποτίνουν συγγραφικό φόρο τιμής στο βιβλίο που άλλαξε την ιστορία της ελληνικής πεζογραφίας.
Το Ιατρείο αυτή τη στιγμή διαβάζει (εκ των νέων κυκλοφοριών): «Ο καλός κλέφτης», της Hannah Tinti, εκδόσεις Πόλις, μετάφραση Μαργαρίτα Ζαχαριάδου. Μια συναρπαστική περιπέτεια με χαρακτήρες αξέχαστους και εντυπωσιακές διακυμάνσεις του ανθρώπινου δράματος, ένα χορταστικό ανάγνωσμα φτιαγμένο με τα υλικά των μεγάλων συγγραφέων του 19ου αιώνα. Η Tinti, με το πρώτο της μυθιστόρημα, δείχνει πώς μπορεί κανείς, γράφοντας σαν «κλασικός», να φτιάξει ένα μοντέρνο μυθιστόρημα. «Αυτοκρατορίες και διαφορετικότητα», της Karen Barkey, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, μετάφραση Μαρίνα Δημητριάδου. Αν και για τους περισσότερους λαούς της περιοχής το κοινό οθωμανικό παρελθόν αποτελεί κάτι σαν κακό όνειρο, η μελέτη των δομών και του πολιτισμικού υπόβαθρου της τόσο κραταιάς κάποτε αυτοκρατορίας των σουλτάνων μπορεί να δώσει εξηγήσεις για πολλές από τις σύγχρονες εθνικές αντιφάσεις μας. «Φαμιλιάλ», της Στέργιας Κάββαλου, εκδόσεις Μελάνι. Με το καινούριο της βιβλίο η αεικίνητη συγγραφικά Στέργια επιμένει στη δυναμική της μικρής φόρμας, που από τα πρώτα της βήματα φάνηκε πως κατέχει. Τα διηγήματα του «Φαμιλιάλ» ηχούν τόσο οικεία, σαν ιστορίες που σου ψιθυρίζει η συντροφιά σου στο αυτί και τόσο απρόβλεπτα, σαν πλάκα μιας καλοκαιρινής παρέας.
εμφάνιση σχολίων