Ήχοι και γεωγραφία Α' ΠΡΟΣΩΠΟ στις Κυκλάδες

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Το ρολόϊ των ήχων: Αν στήσουμε αυτί και βαλθούμε να μελετούμε και να προσέχουμε, θα παρατηρήσουμε ότι η μέρα και η νύχτα έχουν τους δικούς τους χαρακτηριστικούς ήχους. Μπορούμε ακόμα να διακρίνουμε και την ώρα της μέρας. Την αυγή, το σούρουπο. Τόσο οι φυσικοί ήχοι, όσο και οι ανθρώπινες δραστηριότητες, συχνά λειτουργούν σαν ρολόι.
 
«Χτυπά η καμπάνα του μεσημεριού», λέει ο ποιητής και σε πολλά χωριά των Κυκλάδων διατηρείται η συνήθεια να χτυπά η καμπάνα το μεσημέρι. Πολλές εκκλησίες έχουν στο καμπαναριό ρολόι, που χτυπά τις ώρες. Για τους επισκέπτες είναι πρόσκληση σε άλλες σκέψεις και πραγματικότητες.
 
Τα τζιτζίκια αρχίζουν το τραγούδι, όταν η μέρα ζεσταθεί, κατά το μεσημέρι. Τα τριζόνια τη νύχτα. Ο γκιώνης και το αηδόνι επίσης τη νύχτα. Οι φωνές των ζώων, τα σήματα της φύσης, έρχονται να μας ειδοποιήσουν για το σημείο της μέρας και της νύχτας που βρισκόμαστε. Παλιότερα, χωρίς τα ρολόγια, ο άνθρωπος εύρισκε με άλλον τρόπο το χρόνο του και τον προσανατολισμό του.
 
Ημερολόγιο ήχων: Από τις ανθρώπινες δραστηριότητες μπορούμε κάποτε να μαντέψουμε τη μέρα, αν υποτεθεί ότι δεν έχουμε μάτια να τη δούμε. Το Σάββατο ή η παραμονή γιορτής μαντεύονται από την καμπάνα του εσπερινού. Ήχοι καμπάνας ξωκκλησιού το πρωί μας φανερώνουν τη μέρα γιορτής αγίου. Την Κυριακή, ενώ σταματούν οι ήχοι των καθημερινών ασχολιών, σημαίνουν οι καμπάνες της λειτουργίας, ακόμα και στις μεγάλες πόλεις. Τα διπλοκάμπανα υποδηλώνουν μεγάλη μέρα πανηγυριού. Ένας ειδικός τρόπος χτυπήματος της καμπάνας, ξεχωριστός για κάθε τόπο, αναγγέλλει το θάνατο κάποιου ανθρώπου.
 
Ηχογεωγραφία: Ο κάθε τόπος μπορεί να ξεχωρίσει από τους ήχους. Το αγρόκτημα ξεχωρίζει από το εργοστάσιο. Ο λόφος δίνει άλλες φωνές από τη λαγκαδιά και το φαράγγι. Το μοναστήρι ηχεί διαφορετικά από το σχολείο και διαφορετικά απ’ το καράβι. Αλλιώς είναι να εργάζεσαι σε πολυεμπορικό κατάστημα, αλλιώς σε ναυπηγείο κι αλλιώς σε ορυχείο. Τ’ αυτιά σου το ξέρουν. Η παραλία με την άμμο παράγει άλλου είδους ψιθύρους από την παραλία με τα βότσαλα. Κάθε μικροχώρος έχει τα δικά του αποκλειστικά ηχητικά γνωρίσματα. Το δέντρο, εκτός από τη δική του φωνή στις κουβέντες του με τον αέρα, προδίδεται και από τα πουλιά που κελαηδούν. Η ξερολιθιά μπορεί να μην έχει δική της φωνή, φανερώνεται όμως ακόμα κι αυτή από τα συρσίματα των ερπετών, από τα χαρχαλητά των τρωκτικών, από την ποιότητα της σιωπής της.
 
΄Ηχοι και εποχές: Οι ήχοι κάθε εποχής είναι διαφορετικοί καθώς τα φαινόμενα είναι διαφορετικά. Το κλίμα, η υγρασία και η θερμοκρασία, που επηρεάζουν τους ήχους, διαφέρουν από εποχή σε εποχή και τα ζώα - επισκέπτες αλλάζουν από μήνα σε μήνα. Την άνοιξη οι καρδερίνες που περνούν από τα νησιά καταναλίσκονται σε ερωτικά καλέσματα. Το φθινόπωρο, που κατηφορίζουν για τα νότια, το χορό τον σέρνουν τα μικρά καρδερινάκια, οι καρποί των ερώτων της άνοιξης. Θα είχε ενδιαφέρον να ρωτήσουμε τον Βιβάλντι, πώς σκέφτηκε, πώς αισθάνθηκε και τι στοιχεία χρησιμοποίησε, για να καταλήξει στο μουσικό αριστούργημά του «Οι τέσσερις εποχές». Και βεβαίως κι άλλους μουσικούς για ανάλογες συνθέσεις.
 
Η ξερολιθιά μπορεί να μην έχει δική της φωνή, φανερώνεται όμως ακόμα κι αυτή από τα συρσίματα των ερπετών, από τα χαρχαλητά των τρωκτικών, από την ποιότητα της σιωπής της.
 

Ο Χρίστος Γεωργούσης είναι συγγραφέας. Γεννήθηκε στις Λεύκες Πάρου το 1945, σπούδασε φυσική στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και ηλεκτρονικούς υπολογιστές στο ΕΛΚΕΠΑ. Δίδαξε Φυσική και Χημεία στα σχολεία της Μυκόνου, της Άνδρου και της Πάρου. Ανέλαβε τη διεύθυνση του Γυμνασίου της Πάρου από το 1992 μέχρι το 2008. Αρθρογραφεί στον Κυκλαδικό τύπο ενώ επί 20 χρόνια ήταν απ' τους βασικούς υπεύθυνους της Παριανής Γνώμης, εφημερίδας που έζησε από το 1975 ως το 1995.
 

Διαβάστε επίσης:
Χαρίτος: Για το καλοκαίρι λέω
Ρίτσος: Δεν αρμενίσαμε
Αγγελάκη-Ρουκ: Ο Τζίτζικας

εμφάνιση σχολίων