Α' ΠΡΟΣΩΠΟ Καμύ: Ευρωπαϊκός πολιτισμός

Α' ΠΡΟΣΩΠΟ «ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΑΣΤΙΚΗ, ΑΤΟΜΙΣΤΡΙΑ, εκείνη που σκέφτεται τα ψυγεία της, τα γαστρονομικά της εστιατόρια, που λέει "εγώ δεν ψηφίζω". Πρόκειται, μα την αλήθεια, για την αστική Ευρώπη. Τούτη εδώ δεν θέλει να ζήσει. Λέει βέβαια ότι θέλει να ζήσει, αλλά τοποθέτησε τη ζωή σ' ένα επίπεδο τόσο χαμηλό που έχει ελάχιστες πιθανότητες να παραταθεί στην ιστορία, φυτοζωεί, και καμιά κοινωνία δεν μπόρεσε να φυτοζωήσει για πολύ.

Εδώ, όμως, δεν βλέπω κάτι που να είναι η έκφραση του κλασικού μέτρου. Βλέπω μόνον έναν ατομικιστικό μηδενισμό, αυτόν που λέει "δεν θέλουμε ούτε ρομαντισμό ούτε υπερβολή, δεν θέλουμε να ζήσουμε στα όρια ούτε να γνωρίσουμε τη διάσπαση". Αν δεν θέλετε να ζήσετε στα όρια ούτε να γνωρίσετε τη διάσπαση, τότε δεν πρόκειται να ζήσετε, και κυρίως η κοινωνία σας δεν θα ζήσει.

ΤΟ ΜΕΓΑΛΟ ΜΑΘΗΜΑ, ΚΑΙ ΤΟ ΛΕΩ ΕΠΕΙΔΗ ΑΝΤΙΤΑΣΣΟΜΑΙ κατηγορηματικά στην ιδεολογία των λαϊκών δημοκρατιών, το μεγάλο μάθημα λοιπόν που μας έρχεται από την Ανατολή είναι ακριβώς το νόημα της συμμετοχής σε μια κοινή προσπάθεια, και δεν υπάρχει κανένας λόγος να απορρίψουμε αυτό το παράδειγμα.

ΑΠΟ ΤΟΥΤΗ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ, ΔΕΝ ΕΠΙΚΡΟΤΩ ΚΑΘΟΛΟΥ την αστική Ευρώπη. Απεναντίας, θα ασπαστώ μια θέση που λέει: "γνωρίζουμε τα άκρα, τα ζήσαμε, θα τα ζήσουμε όταν θα χρειαστεί, και μπορούμε να πούμε πως τα ζήσαμε γιατί βιώσαμε τα γεγονότα που μας επέτρεψαν να τα γνωρίσουμε". Υπήρξε, πράγματι, μια γαλλική εθνική αλληλεγγύη, όπως και μια ελληνική αλληλεγγύη, η αλληλεγγύη της οδύνης. Τούτη την αλληλεγγύη μπορούμε να την ξαναβρούμε ανά πάσα στιγμή και όχι μόνο με την όψη της οδύνης. Αν συλλογιζόμασταν αρκετά αυτή την εμπειρία, είμαι πεπεισμένος ότι θα καταλαβαίναμε καλύτερα το νόημα του μέτρου, που νοείται ως η συμφιλίωση αντιφάσεων και, ειδικά, στο κοινωνικό και πολιτικό πεδίο, ως η συμφιλίωση των δικαιωμάτων και των καθηκόντων του ατόμου.

ΠΡΑΓΜΑΤΙ Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ καταλήγει να διεκδικεί μονάχα τα δικαιώματα του ανθρώπου, τα οποία είναι αξίες που οφείλουμε να υπερασπιστούμε, όχι όμως αν αυτά τα δικαιώματα σημαίνουν άρνηση των καθηκόντων. Και αντίστροφα. Τα καθήκοντα του ανθρώπου που μας εκθειάζουν στην ανατολική Ευρώπη, δεν είναι τα καθήκοντα που θα δεχτούμε, αν αυτά σημαίνουν την άρνηση όλων όσα συνιστούν το δικαίωμα του ανθρώπου να είναι αυτό που είναι».

«Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΑΡΧΙΚΑ ένας πλουραλιστικός πολιτισμός. Εννοώ ότι είναι ο τόπος της ποικιλομορφίας των σκέψεων, των αντιθέσεων, των αντιτιθέμενων αξιών και της ατέρμονης διαλεκτικής. Η ζωντανή διαλεκτική στην Ευρώπη είναι εκείνη που δεν καταλήγει σε ένα είδος ιδεολογίας απολυταρχικής και παράλληλα ορθόδοξης. Αυτός ο πλουραλισμός, που υπήρξε πάντα το θεμέλιο της έννοιας της ευρωπαϊκής ελευθερίας, μου φαίνεται ότι είναι η πιο σημαντική συμβολή του πολιτισμού μας. Αυτός ακριβώς βρίσκεται σήμερα σε κίνδυνο και αυτόν οφείλουμε, με κάθε τρόπο, να διαφυλάξουμε».


Αποσπάσματα από την έκδοση «Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού - Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης υπό την προεδρία του Άγγελου Κατακουζηνού», εκδ. Πατάκη.
 

εμφάνιση σχολίων