Η μαρτυρία της Έλλης Παππά
Η Έλλη Παππά, δημοσιογράφος, συγγραφέας, αγωνίστρια της αριστεράς και σύντροφος του Νίκου Μπελογιάννη κατέθεσε τη δική της μαρτυρία στο βιβλίο «Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο Πόλεμο και την ελληνική αριστερά» του Στέλιου Κούλογλου.
«Από τον Νίκο Πλουμπίδη γνώρισα τον Νίκο Μπελογιάννη. Όταν ο Νίκος ήρθε στην Αθήνα, συνδέθηκε από την πρώτη μέρα με το μηχανισμό του Κόμματος, ειδικά με τον Βαβούδη. Και εκείνος τον έφερε σε επαφή με τον Πλουμπίδη. Είχε ειδοποιηθεί από καιρό ο Πλουμπίδης ότι θα έρθει κάποιος από το εξωτερικό και είχαμε νοικιάσει και ένα υπογειάκι γι’αυτό το σκοπό.
Η πρώτη μας γνωριμία με τον Νίκο έγινε στην Άνω Κυψέλη που τότε ήτανε άχτιστη. Μου είχε πει ο Πλουμπίδης να πάω εκεί, σε μια αλάνα. Ήταν Ιούνιος μήνας, τρεις το μεσημέρι. Υποτίθεται ότι ο Νίκος θα είχε πάνω του κάτι συνθηματικό, ότι θα κρατούσε μία εφημερίδα. Δεν υπήρχε όμως άλλος άνθρωπος εκεί, τον αναγνώρισα αμέσως έτσι όπως ήτανε ντυμένος «ανατολικά» -φροντίσαμε από την άλλη μέρα να του προμηθεύσουμε ένα πιο κατάλληλο κοστούμι, να αλλάξει τα ρούχα του, γιατί τον προδίδανε. Δεν ήτανε Αθηναίος, φαινόταν «άλλο πράμα».
Από κει τον πήρα και τον πήγα στο σπίτι του Ζαμπαθά. Αγκαλιαστήκανε με τον Πλουμπίδη με πολλή εγκαρδιότητα. Τον αγαπούσε και τον εκτιμούσε πολύ τον Πλουμπίδη ο Νίκος, κι όπου πήγε, στις φυλακές, παντού, όταν του λέγανε ότι υπήρχαν υποψίες πως ο Πλουμπίδης είναι από «ύποπτος ώς «χαφιές» οργιζόταν πάρα πολύ. Και τους αποστόμωνε: «Σταματήστε αυτά τα πράματα», έλεγε. «Είναι ανυπόστατα, δεν έχετε το δικαίωμα». Αντέδρασε πάρα πολύ σ’αυτά όλο το διάστημα Γιατί κουφόβραζε από τότε όλη αυτή η ιστορία με τον Πλουμπίδη. Ο Νίκος συμφωνούσε μαζί του ως προς την πολιτική που έπρεπε να ακολουθηθεί εδώ, την πολιτική του ανοίγματος.
Ο Νίκος πιάστηκε στο σπίτι ενός συντρόφου, του Τάκη, τον οποίο θέλησε να δει για να τον στείλει κάπου έξω από την Αθήνα να συναντήσει την οικογένεια ενός συντρόφου, υποθέτω του Ζαχαριάδη. Τον Τάκη στο μεταξύ τον είχαν συλλάβει, αλλά εμείς δεν το ξέραμε. Πήγε σε μέρα που δεν είχαν ραντεβού, δεν υπήρχε το καθορισμένο σήμα, και έπεσε στην παγίδα που είχε στημένη η Ασφάλεια. Ήταν Τετάρτη. Εγώ τον περίμενα όλο το βράδυ της Τετάρτης και φυσικά δεν ήρθε. Με ζώσανε τα φίδια, σκέφτηκα όμως «ας περιμένω μήπως κάτι έχει συμβεί, μήπως έχει μπει σε κανένα σπίτι και δεν μπορεί ούτε να ειδοποιήσει από κει ούτε να βγει». Περίμενα και την Πέμπτη, όλη τη μέρα. Την Παρασκευή τηλεφώνησα σε όσους φίλους είχαν τηλέφωνο, μήπως είχε ακούσει κάποιος κάτι. Κανείς δεν ήξερε. Νύχτα πια πήρα ένα ταξί και πήγα στον Πλουμπίδη. Έβρεχε. Θυμόμουν ότι ο Νίκος αγαπούσε τη βροχή γιατί στον τόπο του είχε πολλές βροχές. Και μου έλεγε πάντα ότι εδώ έφταναν οι παραμονές των Χριστουγέννων και δεν είχε βρέξει. «Μα τι τόπος είναι αυτός, όπου δεν βρέχει; Εμείς εκεί έχουμε βροχές που κρατάνε σαράντα μέρες».μου έλεγε. Έβρεχε, και τα σκεφτόμουνα αυτά όλα.
Ήμουν πια βέβαιη πως τον είχαν συλλάβει, αλλά έμενε και μια αμυδρή ελπίδα μήπως πρόλαβε κάπου να κρυφτεί και δεν μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί μας. Με τον Πλουμπίδη κανονίσαμε το Σάββατο να πάω και εγώ στο σπίτι του Τάκη, μήπως ήξερε αυτός τι είχε γίνει με τον Νίκο, και να πάρουμε και επαφή με το κομμάτι της οργάνωσης που το.κρατούσε εκείνος με βοηθό τον Τάκη. Με την κάθε ώρα που περνούσε, η υποψία μου ότι πηγαίνοντας σ’ αυτό το σπίτι θα έπιαναν και εμένα γινόταν βεβαιότητα. Αλλά κατά βάθος το ήθελα. Γιατί αυτός ήτανε ο μόνος τρόπος να δω τι έχει γίνει ο Νίκος. Το ζήτημα ήταν να βρω τον τρόπο να ειδοποιήσω την οργάνωση για τη σύλληψή του, για να μην πέσουν κι άλλοι σύντροφοι στην παγίδα σε περίπτωση που οι χειρότεροι φόβοι μου έβγαιναν αληθινοί.αλλά και να «ειδοποιηθεί» και η Ασφάλεια πως ξέρουμε ότι βρίσκεται στην Αθήνα, για να μην τον εξαφανίσει.
Έγραψα ένα γράμμα για τον Δημοκρατικό, την εφημερίδα της αριστεράς που κυκλοφορούσε πια νόμιμα. Το παρέδωσα σε καλά χέρια με την εντολή , αν δεν εμφανιζόμουν ως τις οκτώ το βράδυ, να δοθεί στην εφημερίδα, όπως και έγινε. Το απόγεμα πήγα στο σπίτι του Τάκη κι έπεσα κι εγώ στην ίδια παγίδα....
Το γράμμα Πλουμπίδη: Όταν δημοσιεύθηκε το γράμμα του Πλουμπίδη, που δήλωνε πως αυτός είχε την ευθύνη του κλιμακίου της Αθήνας, μας το έφερε ο αρχιφύλακας, που μας έδειχνε κάποια συμπάθεια. Μας σέβονταν οι φύλακες και οι δεσμοφύλακες, στις φυλακές και στην Ασφάλεια. Ξέρανε να εκτιμούνε τον κάθε κρατούμενο, γιατί είχαν δει τα πάντα τα μάτια τους, ήξεραν ποιος λυγίζει, ποιος δεν λυγίζει, τα ξέρανε απέξω
Ήρθε πολύ χαρούμενος, μας έδειξε το γράμμα του Πλουμπίδη και μας λέει: «Σωθήκατε!». Το τελευταίο ένδικο μέσο που έμενε, ήταν η προσφυγή στον Άρειο Πάγο, η οποία δεν μπορούσε να γίνει χωρίς νέα στοιχεία. Η επιστολή του Πλουμπίδη ήταν ένα νέο στοιχείο. Όχι ότι θα έβγαινε τίποτε αλλά μπορούσε να προκαλέσει αναβολή της εκτέλεσης, τέλος πάντων ήταν μια ελπίδα. Την επόμενη μέρα ήρθε πάλι ο αρχιφύλακας. Αυτή τη φορά με μούτρα κατεβασμένα, φανερά στενοχωρημένος.
«Δεν καταλαβαίνω - μας λέει -, το Κόμμα σας λέει πως το γράμμα του Πλουμπίδη είναι πλαστό» Μας έδειξε την εφημερίδα. Κοιταχτήκαμε με τον Νίκο. «Τι είναι αυτό;» του λέω. «Δεν καταλαβαίνεις;» μου απάντησε. «Αν είναι κάποιος να πάει, ας είμαι τουλάχιστον μόνο εγώ, να μην είμαστε και οι δύο». Βέβαια δεν το πίστεψα, ούτε εκείνος άλλωστε το πίστευε. Σ’ αυτήν όμως την αιτιολογία που έδινε, υπήρχε το μήνυμα ότι ο Πλουμπίδης δεν είναι χαφιές, ότι αυτό πρέπει να πιστεύει και το κόμμα, ώστε να μη θέλει να χαθεί και ο Πλουμπίδης γιατί τον θεωρεί πολύτιμο.
Όταν ήρθε ο δικηγόρος, ο Γαλαίος, τον είδαμε χωριστά ο Νίκος και εγώ. Ο Γαλαίος μου είπε ότι υπάρχει ένα μόνο ένδικο μέσο, η αναψηλάφιση στον Άρειο Πάγο, ότι, για να γίνει δεκτή η αίτηση, πρέπει να υπάρχουν νέα στοιχεία, και το μόνο νέο στοιχείο είναι το γράμμα του Πλουμπίδη. «Μα αφού το κατάγγειλε το κόμμα ως πλαστό, πώς θα το χρησιμοποιήσουμε εμείς;» του αποκρίθηκα. «Το ίδιο μου είπε και ο Νίκος», είπε ο Γαλέος.
Με ρωτήσανε πολλοί, κι ακόμη με ρωτάνε, για ποιο λόγο ο Ζαχαριάδης έβγαλε πλαστό το γράμμα του Πλουμπίδη. Ίσως γιατί το ήθελε, να μην υπάρξει άλλο ένδικο μέσον, τους απαντώ. Να γίνει αναπόφευκτη η εκτέλεση του Μπελογιάννη. Και για να ετοιμαστεί η σκηνοθεσία του «χαφιέ Πλουμπίδη» που θα σήκωνε όλες τις αμαρτίες. Ο Ζαχαριάδης είχε ανάγκη από ένα χαφιέ. Κι από από έναν ήρωα. Δεν μπορεί να το ερμηνεύσει κανείς διαφορετικά, τους είχε ανάγκη έτσι και τους δύο, και τον Πλουμπίδη και τον Μπελογιάννη. Τους ήθελε έτσι. Και νεκρούς»
«Μαρτυρίες για τον Εμφύλιο Πόλεμο και την ελληνική αριστερά» του Στέλιου Κούλογλου, εκδ. Εστία