Ήξερες ότι «Ο Πόλεμος των Άστρων» βασίζεται σε φιλμ του Ακίρα Κουροσάβα; Μαθαίνουμε περισσότερα για τον Αιώνιο Σαμουράι του Σινεμά, λίγο πριν το μεγάλο αφιέρωμα στις πιο εμβληματικές ταινίες του από τις Νύχτες Πρεμιέρας.
Από τις 2 έως τις 14 Οκτωβρίου θα διαρκέσει το φετινό, επετειακό Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας - Νύχτες Πρεμιέρας, που φέτος κλείνει τα 30 του χρόνια με ένα μεγαλειώδες πρόγραμμα στο οποίο θα αναφερθούμε τμηματικά, λόγω του μεγέθους του.
Ένα από τα σπουδαιότερα αφιερώματά του θα είναι αυτό στον Ακίρα Κουροσάβα, τον «δυτικότερο» σκηνοθέτη της σπουδαίας Ιαπωνικής Σχολής που με την σειρά του ενέπνευσε δεκάδες σκηνοθέτες της Δύσης, τον Αιώνιο Σαμουράι του Σινεμά, όπως τον χαρακτηρίζει με ανακοίνωσή του το Φεστιβάλ, το οποίο συμπίπτει με το 2024 Έτος Πολιτισμού Ιαπωνίας - Ελλάδας.
Υπό τον ευρηματικό τίτλο Akira Kurosawa: Όλη η Ομορφιά και η Αιματοχυσία, θα παιχτούν 13 από τις πιο εμβληματικές, αριστουργηματικές ταινίες του μεγάλου Ιάπωνα σκηνοθέτη, στην πλήρως αποκατεστημένη μορφή τους. Συγκεκριμένα θα προβληθούν οι ταινίες: Ρασομόν (1950), Ο Ηλίθιος (1951), Ο Καταδικασμένος/Ikiru (1952), Οι Επτά Σαμουράι (1954), Ο Θρόνος του Αίματος (1957), Το Μυστικό Φρούριο (1958), Οι Κακοί Κοιμούνται Ήσυχα (1960), Γιοζίμπο (1961), Ο Δολοφόνος του Τόκιο (1963), Ο Κοκκινογένης (1965), Η Γειτονιά των Καταφρονεμένων (1970), Ραν (1985) & Όνειρα (1990).
Ο Ακίρα Κουροσάβα (23 Μαρτίου 1910 — 6 Σεπτεμβρίου 1998) σπούδασε ζωγραφική και στο σινεμά βρέθηκε στα 26 του, όταν τελικά δεν έγινε δεκτός στην Σχολή Καλών Τεχνών, να δουλεύει ως βοηθός σκηνοθέτη. Γύρισε την πρώτη δική του ταινία, το «Sugata Sanshirô» επτά χρόνια αργότερα, το 1943, δημιουργία που όμως πέρασε από το κόσκινο της προπολεμικής στρατιωτικής λογοκρισίας. Η πρώτη του ταινία με απόλυτη δημιουργική ελευθερία ήταν το «Μεθυσμένος Άγγελος» του 1948.
Στα 50 χρόνια της καριέρας του γύρισε 33 ταινίες με την τελευταία του να είναι το «Mâdadayo» (Ο Δάσκαλος) το 1993 σε συνεργασία με τον Ισίρο Χόντα, τον σκηνοθέτη του ορίτζιναλ «Γκοτζίλα» και πολλών συνέχειών του. Πέθανε πέντε χρόνια αργότερα σε ηλικία 88 ετών από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο.
Δέκα στοιχεία για τη ζωή και την καριέρα του
Επειδή είχε χαρακτηριστεί ακατάλληλος για στρατιωτική θητεία την εποχή που η Ιαπωνία εισήλθε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Κουροσάβα κατάφερε να παραμείνει στο Τόκιο και να συνεχίσει να εργάζεται. Παρά τις εγγενείς οικονομικές δυσκολίες, ήταν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου που προήχθη σε σκηνοθέτη και έκανε την πρώτη του ταινία «Sugata Sanshirô».
Ήταν περισσότερο δημοφιλής στη Δύση από ό,τι στην πατρίδα του την Ιαπωνία, στην οποία οι κριτικοί δεν έβλεπαν με καλό μάτι τις διασκευές του από έργα των Σαίξπηρ, Ντοστογιέφσκι, Γκόρκι και Ίουαν Χάντερ. Την ίδια στιγμή, πολλοί δυτικοί σκηνοθέτες διασκεύασαν τις δικές του ταινίες σε δικές τους εκδοχές, όπως το «Και οι 7 Ήταν Υπέροχοι» (Οι Επτά Σαμουράι), το «Για Μια Χούφτα Δολάρια» (Γιοζίμπο), το «The Outrage» (Η Γκέισα και ο Σαμουράι), αλλά και το «Ο Πόλεμος των Άστρων» του Τζορτζ Λούκας, το οποίο βασίζεται στο «Μυστικό Φρούριο» του 1958 που θα προβληθεί στο Αφιέρωμα.
Απογοητευμένος από οικονομικές και εμπορικές αποτυχίες αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει το 1971
Παρά τις συνεχείς επιτυχίες του, ο αρνητικός αντίκτυπος της τηλεόρασης στον κινηματογράφο και η οικονομική ύφεση στην Ιαπωνία τον οδήγησαν να αναζητήσει εργασία στο Χόλιγουντ. Δυστυχώς, κανένα από τα έργα του εκεί δεν καρποφόρησε. Το θρίλερ του «Runaway Train» («Το Τραίνο της Μεγάλης Φυγής» που γύρισε το 1986 ο Αντρέι Κοντσαλόφσκι), απέτυχε να κερδίσει οικονομική υποστήριξη και οι προσωπικές τους διαφορές προκάλεσαν την Twentieth Century Fox να τον απολύσει από την ταινία «Tora! Tora! Tora!» για το Περλ Χάρμπορ!
Η απογοήτευση του σκηνοθέτη επιδεινώθηκε από την εμπορική αποτυχία του «Η Γειτονιά των Καταφρονεμένων» το 1970. Απογοητευμένος, εξαντλημένος και υποφέροντας οικονομικά, αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει στις 22 Δεκεμβρίου του 1971. Αν και τελικά ανέκαμψε, παραιτήθηκε από το γεγονός ότι δεν θα σκηνοθετούσε ποτέ ξανά. Με την συνδρομή ξένων παραγωγών γύρισε στη συνέχεια με ρωσικά κεφάλαια το «Ντέρσου Ουζάλα» (1975), ενώ σε παραγωγή των Φράνσις Φορντ Κόπολα και Τζορτζ Λούκας. γύρισε το 1980 το θρυλικό «Καγκεμούσα, η Σκιά του Πολεμιστή» που κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες.
Λόγω των εικαστικών σπουδών του, ο Κουροσάβα δημιουργούσε τα storyboard των ταινιών του πριν τα γυρίσματα ως σκίτσα και μετά τα γυρίσματα ως πίνακες ζωγραφικής, φανερά επηρεασμένος από τις δημιουργίες των Σεζάν, Σαγκάλ και Βαν Γκογκ, κάτι που γίνεται ολοφάνερο στα «Όνειρα» του 1990 που περιλαμβάνεται στο αφιέρωμα.
Σε μια δημοσκόπηση του Entertainment Weekly βγήκε ο 6ος Καλύτερος Σκηνοθέτης Όλων των Εποχών, ο μοναδικός Ασιάτης με τον Ινδό Σατιαζίτ Ρέι στο νούμερο 25 από μία λίστα 50 σκηνοθετών.
Βραβεύτηκε με Χρυσό Λέοντα στην Βενετία για το «Ρασομόν», κέρδισε δύο Χρυσούς Φοίνικες στις Κάννες για το «Καγκεμούσα, η Σκιά του Πολεμιστή» και για το «Ραν», ενώ το 1990 έλαβε και ένα Τιμητικό Βραβείο Όσκαρ.
Παρόλο που τα γιαπωνέζικα ΜΜΕ αρέσκονταν να τον παρουσιάζουν ως τυραννικό και απότομο στα γυρίσματα των ταινιών του, όσοι είχαν συνεργαστεί μαζί του τον περιέγραφαν περισσότερο ως cool, αλλά και "έντονο" πάνω στη δουλειά.
Με ύψος 1.83μμ ο Κουροσάβα ήταν υψηλότερος του μέσου όρου των Ιαπώνων της εποχής του και το κεφάλι του ξεχώριζε στις ομάδες των συνεργατών και των συνεργείων του.
Όταν για μεγάλα διαστήματα δεν έβρισκε χρηματοδότηση για τα κινηματογραφικά του σχέδια, σκηνοθετούσε, αλλά και πρωταγωνιστούσε σε διαφημίσεις.
info: Akira Kurosawa: Όλη η Ομορφιά και η Αιματοχυσία. Αφιέρωμα στις 30ες Νύχτες Πρεμιέρας. 2 με 14 Οκτωβρίου.