Ο πρωτοπόρος γλύπτης. Ο καλλιτέχνης Τάκης (Παναγιώτης Βασιλάκης, 29 Οκτωβρίου1925 – 9 Αυγούστου 2019) έφτιαξε γλυπτά που συνδυάζουν την επιστήμη και την τεχνολογία με φυσικά φαινόμενα, αρχαία τέχνη και μουσική. Ο Τάκης αναζήτησε την ουσιαστική ποίηση και ομορφιά του ηλεκτρομαγνητικού σύμπαντος. Ήταν μια από τις πιο πρωτότυπες καλλιτεχνικές φωνές στην Ευρώπη από τη δεκαετία του 1960 και παρέμεινε πρωτοπόρος σε όλη του τη ζωή.
Αυτοδίδακτος την εποχή του πολέμου: Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 και μεγάλωσε στη σκιά του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του Ελληνικού Εμφυλίου, ενώ πολέμησε στην Ελληνική Αντίσταση. Η οικογένειά του δεν είχε την οικονομική άνεση ώστε να πληρώσει για την εκπαίδευσή του. Περιγράφοντας τον εαυτό του ως «ενστικτώδη μελετητή», ο Τάκης δίδαξε τον εαυτό του διαβάζοντας για την επιστήμη, τη φιλοσοφία, την ποίηση, τη μυθολογία και τις τέχνες. Αποφάσισε να γίνει καλλιτέχνης όταν είδε γλυπτά του Πάμπλο Πικάσο και του Αλμπέρτο Τζιακομέτι αλλά εμπνεύστηκε και από τα αρχαία ελληνικά γλυπτά.
«Είμαι πομπός, απλώς λούζομαι με ενέργεια»
Στο Παρίσι τη δεκαετίας του 50: Το 1954 ο Τάκης μετακόμισε στο Παρίσι. συνέχισε την αυτοδίδακτη πορεία του και έμαθε πώς να σφυρηλατεί και να δουλεύει με το μέταλλο. Ενώ τα πρώτα του έργα ήταν από γύψο και θύμιζαν τις μακρόστενες φόρμες του Τζακομέτι, εδώ άρχισε να δημιουργεί μικρά γλυπτά εμπνευσμένα από την πρώιμη κυκλαδική και αιγυπτιακή τέχνη. Οι ιδέες του Τάκη για τη γλυπτική άρχισαν να αλλάζουν. Στο Παρίσι γνώρισε πρωτοποριακούς καλλιτέχνες, όπως οι Yves Klein και Jean Tinguely, οι οποίοι πειραματίζονταν με την γλυπτική που δεν είναι στατική και την περφόρμανς. Συνδέθηκε με τους συγγραφείς και ποιητές της μεταπολεμικής Beat λογοτεχνίας έχοντας σαν κοινό τόπο την αντίθεσή τους με την κυρίαρχη κουλτούρα με την ριζοσπαστική προσέγγιση του στη ζωή και την τέχνη.
Άνθρωπος στο Διάστημα: Τη δεκαετία του 1950 σημειώθηκαν σημαντικές εξελίξεις στην επιστήμη και την τεχνολογία. Οι αστρονόμοι άρχισαν να εξερευνούν το διάστημα ενώ το 1961 πραγματοποιήθηκε η εκτόξευση του πρώτου ανθρώπου, του Γιούρι Γκαγκάριν. Οι δυνατότητες εξερεύνησης και παρατήρησης των δυνάμεων του σύμπαντος είχαν τεράστιο αντίκτυπο στον Τάκη. «Προσπαθούμε να πετύχουμε μια πνευματική συνεργασία μεταξύ καλλιτέχνη και επιστήμονα. Διαφορετικά, η τεχνολογία είναι απλώς ένα gadget» έλεγε ο Τάκης.
«Το έργο του συγκεντρώνει την τέχνη, την επιστήμη και τη φύση»
Σήματα, μαγνητική ενέργεια, κύματα ήχου: Το 1958 ο Τάκης άρχισε να πειραματίζεται με την μαγνητική ενέργεια στη γλυπτική. Έψαχνε έναν τρόπο να αναδείξει τις αόρατες δυνάμεις της φύσης και του σύμπαντος. Το αποτέλεσμα ώθησης και έλξης που μπορούν να έχουν οι μαγνήτες σε μεταλλικά αντικείμενα προσέφερε έναν τρόπο για να γίνει αυτό.
Φιλοσοφία, ποίηση, ζεν: Το 1959 εξέθεσε τα πρώτα του μαγνητικά γλυπτά στην Galerie Iris Clert στο Παρίσι. Σύντομα χρησιμοποίησε μαγνήτες για να παράγει και ήχους συντονισμού. Στην εγκατάστασή του Electro-Magnetic Musical 1966, μια χορδή κιθάρας τεντωμένη, μια μεγάλη βελόνα, ένας ενισχυτής και ηλεκτρομαγνήτες που προσελκύουν και απωθούν βελόνες, παίζουν μουσική. Για τον Τάκη αυτός είναι ο ήχος των φυσικών δυνάμεων του σύμπαντος. Συνδέει τα ηχητικά πειράματά του με αυτά του συνθέτη John Cage με τον οποίο αντάλλαξε ιδέες τη δεκαετία του 1960 σχετικά με τη φιλοσοφία και το Ζεν.
Στη διάρκεια της μακράς καλλιτεχνικής του πορείας οργάνωσε σημαντικές ατομικές εκθέσεις, αναδρομικές από το Centre National d’Art Contemporain και την Galerie Nationale du Jeu de Paume ως την Tate Modern. Eκπροσώπησε την Ελλάδα στη Μπιενάλε της Βενετίας το 1995 και το 1985 τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο στη Μπιενάλε του Παρισιού και το 1988 με το Μεγάλο Εθνικό Βραβείο Γλυπτικής της Γαλλίας.