Νέες κουλτούρες στη ΣΙΝΕΦΙΛ Φινλανδία

ΣΙΝΕΦΙΛ
«Το Tampere Film Festival είναι τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια σαν ένα σούπερ-μάρκετ ταινιών μικρού μήκους». Έτσι περιγράφει ο Juhani Alanen, επί τριακονταετίας θιασώτης του Φεστιβάλ και πλέον Executive Director, την αίσθηση ποικιλίας επιλογών και προσιτότητας, χωρίς περιττή πόζα.

Ήδη από το 1969, η τρίτη σε μέγεθος πόλη της Φινλανδίας φιλοξενεί τις πρώτες μέρες της άνοιξης το Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους, που εξελίχθηκε σε ένα από τα μεγαλύτερα και πιο δυναμικά στην Ευρώπη. Το Φεστιβάλ λειτουργεί ως μη-κερδοσκοπικός οργανισμός με συνολικό πλέον budget τα 650 χιλιάδες ευρώ και κύριους χρηματοδότες το Finish Film Foundation και την πόλη του Tampere. Κάθε χρόνο παρουσιάζεται επιλογή νέων ταινιών απ’ όλο τον κόσμο, χωρίς να αμελείται το φινλανδικό διαγωνιστικό τμήμα. Το κοινό στο οποίο απευθύνεται είναι οι φοιτητές της πόλης, αλλά υπάρχουν ρετροσπεκτίβες, ταινίες αρχείου, animation, καθώς και το παιδικό πρόγραμμα Minikino για όλους τους υπόλοιπους. Η διοργάνωση «έχει πια το σωστό μέγεθος, δε χρειάζεται να γίνει μεγαλύτερο» προσθέτει ο Juhani -βλέποντας το πρόγραμμα να φτάνει τις επτά προβολές την ημέρα, σε πέντε διαφορετικές αίθουσες επί πέντε ημέρες, καταλαβαίνω τι εννοεί.

Πολυπολιτισμικό προφίλ: Δεν ήταν αυτός ο κύριος λόγος που με έφερε στο Φεστιβάλ όμως, αλλά οι τρεις θεματικές ενότητες τις οποίες μια γιορτή ταινιών της βόρειας Ευρώπης τολμάει και αφιερώνει στην ασιατική ήπειρο. Τρία sections που εξερευνούν εκφάνσεις της ζωής στην Κίνα, το Βιετνάμ, την Ινδία και τις Φιλιππίνες. Αξιοπερίεργη μου φάνηκε η έμφαση σε χώρες τόσο μακρινές από τη δική τους, και δεν εννοώ μόνο χιλιομετρικά. Πόση σχέση μπορεί να έχει η ευημερία της χώρας του Άη-Βασίλη, το άσπρο του χιονιού και του φωτός που δε δύει ούτε τα μεσάνυχτα τους θερινούς μήνες και η αίσθηση ότι όλα δουλεύουν ρολόι με το -σε μεγάλο βαθμό- τροπικό κλίμα, τη διαφθορά και τις ανισότητες της Ινδίας; Μήπως η επιλογή παρουσίασης χωρών μακρινών και ονειρεμένων σχετίζεται με το κύμα εξωτισμού που κατακλύζει κατά καιρούς την Ευρώπη; Θα μπορούσε άραγε να αντικατοπτρίζει την ιδιαίτερη συμπάθεια των ντόπιων προς νέες κουλτούρες και τη μορφή του «ξένου» ειδικότερα;

Οι ερωτήσεις μου βρήκαν απάντηση στο πρόσωπο του Juhani Alanen, στο ανήσυχο πνεύμα του, καθώς και στο ειδικό κονδύλι του Υπουργείου Εξωτερικών που ενθαρρύνει αυτήν την ενέργεια. Για περίπου είκοσι χρόνια το Tampere Film Festival έχει αναλάβει να «δείξει πώς νιώθουν οι ντόπιοι για τη χώρα τους, πώς τη βλέπουν με τα δικά τους μάτια» και να ξεφύγει από την προκατασκευασμένη εικόνα που έχουν οι φινλανδοί μέσω των μίντια. «Πάντα θέλω οι ταινίες να μου πουν κάτι που δεν ξέρω. Δε με ενδιαφέρει τόσο η ποιότητα από τεχνικής απόψεως, τα production values, αλλά η ουσία», προσθέτει ο Executive Director του Φεστιβάλ, παραθέτοντας μια μακριά λίστα με χώρες που προβλήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια: Νεπάλ, Ινδονησία, Βραζιλία, Highlands, Νότια Αφρική, Ινδία. Μας κρατάει για έκπληξη την επόμενη χώρα που πρόκειται να ανακαλύψει το ανοιχτόμυαλο κοινό του Tampere του χρόνου.

Όσο για την απορία μου αν υπάρχει μεγάλο ποσοστό ξένων στη Φινλανδία, αν είναι ευπρόσδεκτοι και πώς ορίζεται ο ρατσισμός στη χώρα, ο Juhani μου εξηγεί ότι μέχρι το '70-'80 υπήρχαν ελάχιστοι ξένοι, με αποτέλεσμα οι φινλανδοί να μην είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι μαζί τους. Η ενσωμάτωση των ξένων δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη, λόγω της δύσκολης γλώσσας και του κλειστού χαρακτήρα των φινλανδών, λένε οι πληροφορίες μου -από άτομα που μένουν και δουλεύουν στη χώρα προερχόμενοι από διαφορετικές χώρες της Ευρώπης.

Υπάρχει και εδώ ένα εθνικιστικό κόμμα, το True Finns, και κάποιοι ρατσιστές, «αλλά δεν τους παίρνουμε στα σοβαρά», λέει χαλαρά ο Juhani, που προφανώς δεν έχει εμπειρία από τα οικεία κακά με τη Χρυσή Αυγή και τα χίλια μύρια έκτροπα. Το πολυπολιτισμικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ αντικατοπτρίζει, τελικά, τη διάθεση των διοργανωτών να ανοίξουν ένα παράθυρο στον κόσμο και να πλάσουν ένα κοινό με ανοχή και ενδιαφέρον κατανόησης του «Άλλου» (the Other).

Μέσα από την ποικίλη θεματολογία του προγράμματος -από το ντοκιμαντέρ “Gulabi Gang” (2012), για το ομώνυμο κίνημα ινδών γυναικών που, φορώντας ροζ σάρι, μάχονται για τη δικαιοσύνη, έως ταινίες μικρού μήκους που περιγράφουν την εμπειρία της ομοφυλοφυλίας ή την επιρροή της αμερικανικής κουλτούρας στις Φιλιππίνες- ο film programmer δεν επιλέγει να παρουσιάσει τις χώρες αυτές ως μακρινούς εξωτικούς παραδείσους. Φαίνεται ότι η Φινλανδία είναι μια χώρα πιο έτοιμη να δεχτεί τις διαφορές και να δει πέρα από τις λαμπερές εικόνες που δίνονται παντού στη Δύση ως έτοιμη τροφή -είναι η μόνη χώρα στην οποία βλέπω πως τα εξώφυλλα των γυναικείων περιοδικών κοσμούνται από φινλανδές με φυσική όψη, που κάνουν ορατή την ηλικία τους και δε σιγοντάρουν την υποβοηθούμενη από το Photoshop και το διορθωτικό μακιγιάζ τελειότητα.

Ελληνικές συμμετοχές: Για την ιστορία, το 43ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Tampere είχε δύο ελληνικές συμμετοχές, τη μικρού μήκους «Τίτλοι Τέλους» (2012) του Γιώργου Ζώη (“Casus Belli”), μέρος του προγράμματος Short Matters! που παρουσιάζει τις ταινίες που ήταν υποψήφιες για τα European Film Awards-EFA, καθώς και το “Phone Call from Cairo” (2012) του Γιώτη Βραντζά στο διεθνές διαγωνιστικό τμήμα. «Οι ελληνικές ταινίες μικρού μήκους έχουν αρχίσει να αποκτούν ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια, έχουν ξεφύγει από το να δείχνουν ηλιοβασιλέματα», λέει γελώντας ο Juhani και κλείνει τονίζοντας πως «Αν δείχνεις την ταινία σου στο Tampere, έχεις πολλές πιθανότητες να ανακαλυφθείς».

εμφάνιση σχολίων